Την Τρίτη 19 Μαρτίου 2013 στις 7.30 το πρωί τα παιδιά της Α Τάξης του 3ου Γυμνασίου συγκεντρωθήκαμε στο προαύλιο του σχολείου με τα σακίδια στην πλάτη, πανέτοιμοι για την τόσο ενδιαφέρουσα εκδρομή που θα κάναμε στη Φλώρινα στα πλαίσια του προγράμματος «Βιότοπος-Η φύση στην αυλή μας» Συνοδοί καθηγητές μας ήταν η διευθύντριά μας κ. Ηλιάδη , η κ. Τέγου, η κ. Μαυρομάτη και η κ. Μαγαλιού.
Στη διαδρομή περάσαμε πολύ ωραία, τραγουδούσαμε, λέγαμε αστεία και γελούσαμε, απολαμβάνοντας βέβαια και τις ομορφιές της πατρίδας μας. Φτάσαμε γρήγορα στα Γρεβενά και σταματήσαμε να πάρουμε μια ανάσα. Συνεχίσαμε για το Νυμφαίο. Το Νυμφαίο είναι ένας παραδοσιακός, διατηρητέος οικισμός στον ορεινό όγκο Βιτσίου, ονομαστό κέντρο αργυροχρυσοχοΐας άλλοτε, σήμερα ένα αξιόλογο τουριστικό θέρετρο στην Δυτική Μακεδονία. Εκεί βρίσκεται και ο Αρκτούρος, το ευρωπαϊκό κέντρο προστασίας της καφέ αρκούδας, μια μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992, με στόχο την προστασία της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος. Εκεί ενημερωθήκαμε από τους υπεύθυνους της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Αρκτούρος» για την καφέ αρκούδα.
Το καταφύγιο της καφέ αρκούδας εκτείνεται σε μια έκταση 50 στρεμμάτων και σε υψόμετρο 1350 μέτρων και είναι η ιδανική τοποθεσία για να φυλάσσονται και να προστατεύονται οι καφέ αρκούδες. Φιλοξενούνται συνολικά 12 πρώην αιχμάλωτες αρκούδες που προέρχονται από αρκουδιάρηδες, ζωολογικούς κήπους, τσίρκο, καθώς και τρεις περιπτώσεις που έμειναν ορφανές σε μικρή ηλικία. Μας μίλησαν για την εξέλιξη του είδους, τη γεωγραφική κατανομή του στον ελλαδικό χώρο, τη βιολογία και την οικολογία του, καθώς και τους κινδύνους που το απειλούν και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Οι αρκούδες αυτές, που κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους δεν έχουν ζήσει σε φυσιολογικές συνθήκες, δε θα μπορέσουν ποτέ πια να ζήσουν ελεύθερες στο δάσος και θα εξαρτώνται πάντοτε από την ανθρώπινη φροντίδα που τους παρέχεται στο καταφύγιο. Είδαμε τον Ανδρέα τον γηραιότερο αρκούδο της Ευρώπης, 49 ετών, το Γιώργο, την Τασούλα, τον Κυριάκο, το Μανώλη, παρατηρήσαμε τις αντιδράσεις τους, την κοινωνικότητά τους, και τους θαυμάσαμε. Είδαμε τον ελληνικό ποιμενικό σκύλο που εκτρέφεται αιώνες τώρα, κυρίως για τη φύλαξη κοπαδιών, στις ορεινές περιοχές της χώρας μας.
Στο ξύλινο περίπτερο υποδοχής επισκεπτών του Καταφυγίου, αγοράσαμε αναμνηστικά είδη και αποχωρήσαμε.
Μετά το γεύμα, μεταβήκαμε στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη Μελίτη Φλώρινας όπου χωριστήκαμε σε ομάδες και παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα «ταξίδι στη χώρα των λιμνών». Η παρουσίαση ήταν εξαιρετικής σημασίας διότι μάθαμε για τις Πρέσπες, το οικοσύστημα, τους υγροτόπους, την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής.
Κατανοήσαμε την αξία του υδάτινου οικοσυστήματος και την ιδιαιτερότητα του ξινού νερού ως φυσικού πόρου.
Ευαισθητοποιηθήκαμε και συνειδητοποιήσαμε τα προβλήματα που προκύπτουν από τη σχέση ανθρώπου με το περιβάλλον.
Η περιοχή των Πρεσπών βρίσκεται στη Δυτική Μακεδονία και τη μοιράζονται τρεις χώρες, η Ελλάδα, η Αλβανία και τα Σκόπια. Όταν λέμε Πρέσπα εννοούμε τις δύο λίμνες, Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα, καθώς και την ευρύτερη λεκάνη αυτών που εκτείνεται έως τις κορυφές των βουνών που τις περικλείουν. Οι δύο λίμνες βρίσκονται σε υψόμετρο 853 μ. περίπου, ενώ πολλές κορυφές των γύρω βουνών ξεπερνούν τα 2.000 μ.
Η Μικρή Πρέσπα ανήκει στην Ελλάδα, εκτός από ένα μικρό τμήμα στα νότια το οποίο ανήκει στην Αλβανία. Τη Μεγάλη Πρέσπα μοιράζονται και οι 3 χώρες, με το μεγαλύτερο μέρος αυτής να ανήκει στα Σκόπια. Τα νερά της λίμνης χρησιμοποιούνται για ύδρευση, άρδευση, αλιεία, αναψυχή και τουρισμό. Η λίμνη αποτελεί υγρότοπο διεθνούς σημασίας και είναι σημαντικός για τους αργυροπελεκάνους, ερωδιούς και κορμοράνους αφού αποτελεί τον τόπο αναπαραγωγής τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Πρέσπα φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αναπαραγωγική αποικία αργυροπελεκάνων στον κόσμο. Στην περιοχή της λίμνης όπως και στις κοντινές περιοχές ζουν ενδιαφέροντα είδη θηλαστικών όπως η βίδρα, η αρκούδα, ο λύκος, το ζαρκάδι και η αλεπού.
Η βλάστηση είναι υδροφυτική, υγρών λιβαδιών, καλαμιώνων και δενδρώδης.
Η Μεγάλη Πρέσπα τροφοδοτείται από τα νερά της Μικρής Πρέσπας, με την οποία συνδέεται με μια στενή λωρίδα γης, στην περιοχή Κούλα, μήκους 4 μ.
Είναι αρκετά βαθύτερη από τη Μικρή Πρέσπα και επικοινωνεί υπόγεια με τη λίμνη Αχρίδα που βρίσκεται σε χαμηλότερο υψόμετρο.
Η πανίδα είναι πλούσια στην περιοχή γύρω από την λίμνη, η οποία είναι ιδανική για αλιεία, κυνήγι, ξεκούραση και τουρισμό.
Η Ελληνική Πολιτεία αναγνωρίζοντας τις φυσικές αξίες της περιοχής, ανακήρυξε την περιοχή Εθνικό Δρυμό, στον οποίο ανήκουν η Μεγάλη και η Μικρή Πρέσπα.
Η πρώτη μέρα έφτασε στο τέλος της. Το βράδυ στο ξενοδοχείο ήταν υπέροχο! Ξεκουραστήκαμε, συζητήσαμε για όσα μας ενθουσίασαν και ανυπομονούσαμε για τη συνέχεια.
Την επόμενη μέρα επισκεφτήκαμε την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, η οποία αναπτύσσει δράσεις και προγράμματα έρευνας, προστασίας και διαχείρισης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των Πρεσπών. Στο κέντρο Πληροφόρησης ενημερωθήκαμε για την περιοχή και εφοδιαστήκαμε με υλικά μελέτης πεδίου ατομικά και ομαδικά και ξεκινήσαμε για τη λίμνη. Στη θέση Κούλα όπου ενώνονται οι δύο λίμνες παρατηρήσαμε τη λεκάνη απορροής, τη χλωρίδα και ορνιθοπανίδα. Πρωτόγνωρη και εντυπωσιακή ήταν η παρατήρηση των πουλιών με κιάλια.
Η επίσκεψη μέσω της πλωτής πεζογέφυρας στο νησάκι του Αγίου Αχιλλείου, στη Μικρή Πρέσπα, κρίθηκε απαραίτητη. Το νησάκι του Αγίου Αχιλλείου είναι το σήμα κατατεθέν της Μικρής Πρέσπας αλλά και της ευρύτερης περιοχής, σε παλαιότερες εποχές ολόκληρο το νησάκι ήταν κάστρο.
Πριν μερικά χρόνια ο μόνος τρόπος να πάει κανείς εκεί ήταν με βάρκα, κάτι που δυσκόλευε πάρα πολύ τη ζωή των μόνιμων κατοίκων τον χειμώνα, έτσι λοιπόν έφτιαξαν μια πεζογέφυρα. Η βόλτα πάνω στη γέφυρα είναι εκπληκτική. Όλη αυτή η περιοχή θεωρείται προστατευόμενη. Το 986 μ.Χ. χτίστηκε ο ναός του Αγίου Αχιλλείου στο ομώνυμο νησάκι που βρίσκεται μέσα στη λίμνη. Ο ναός χτίστηκε από το Βούλγαρο τσάρο Σαμουήλ. Είναι τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, που αποτέλεσε για πέντε αιώνες τον επισκοπικό ναό της Πρέσπας και είναι μία από τις μεγαλύτερες βασιλικές της Ελλάδας. Εκεί βρίσκεται και ο τάφος του Αγίου Αχιλλείου.
Γραφικά χαμόσπιτα, ερειπωμένα κτίσματα και λασπωμένα δρομάκια συνθέτουν ένα τόσο διαφορετικό σκηνικό . Το χωριουδάκι του Αγίου Αχιλλείου αποτελείται από 11 σπίτια, μάλιστα ο θρύλος λέει πως εάν χτιστεί άλλο θα πέσει.
Με θέα τη λίμνη παρατηρήσαμε την παρόχθια βλάστηση, θαυμάσαμε την τόσο όμορφη άγρια φύση και συμπληρώσαμε το έντυπο αξιολόγησης του προγράμματος.
Η εκδρομή έφτασε δυστυχώς στο τέλος της. Μία στάση στην όμορφη Καστοριά και αναχώρηση για Τρίκαλα. Οι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας, ανάμεικτα. Χωρίς τη δική μας συμμετοχή, η φύση είναι φτωχότερη. Οι κίνδυνοι απειλούν με εξαφάνιση σπάνια είδη. Με τη συμμετοχή μας και με την πεποίθηση ότι μόνο οι συλλογικές προσπάθειες αποφέρουν ουσιαστικές αλλαγές, πρέπει όλοι να προσπαθήσουμε για ένα καλύτερο περιβάλλον.
ΣΔΟΓΚΟΣ ΗΛΙΑΣ
ΤΑΞΗ Α3 3ου Γυμνασίου Τρικάλων