Βαρούσι, ξενάγηση στην ιστορική συνοικία

Την Πέμπτη, 26 Σεπτεμβρίου 2024, μαθητές και μαθήτριες των  Α΄  και  Γ΄ τάξεων του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων πραγματοποίησαν θεματική ξενάγηση στην παραδοσιακή συνοικία «Βαρούσι» της πόλης,  καθώς το σχολείο μας συμμετείχε στις εκδηλώσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Τρικάλων  στο πλαίσιο του θεσμού «Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς  2024». Φέτος, το θέμα του εορτασμού είχε ως τίτλο: «Ανιχνεύοντας Διαδρομές, Δίκτυα και Δεσμούς στην Πολιτιστική Κληρονομιά».

Το Βαρούσι, χτισμένο στις παρυφές του Βυζαντινού κάστρου (φρούριο), είναι η  ιστορικότερη συνοικία των Τρικάλων, η οποία αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα της πόλης. Οι μαθητές περιηγήθηκαν στη συνοικία και γνώρισαν την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των παλιών βαρουσιώτικων αρχοντικών, κτισμένων μεταξύ 17ου και 19ου αιώνα  και τις πολυάριθμες εκκλησίες, συνολικά δέκα, που χρονολογούνται από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα. Δίπλα στην ιστορική συνοικία ξεναγήθηκαν στο Ασκληπιείο της Τρίκκης, το οποίο αποτελεί ένα από τα παλαιότερα ασκληπιεία, για το οποίο ήταν γνωστή η αρχαία Τρίκκη κατά την αρχαιότητα. Στη συνέχεια οι μαθητές με χαρά συμμετείχαν στο κυνήγι του χαμένου θησαυρού, που είχε οργανωθεί, βρίσκοντας την κρυμμένη λέξη “ΥΓΕΙΑ”.

Τους μαθητές συνόδεψαν  οι εκπαιδευτικοί Λύτρας Αθανάσιος, Κούτσικου Ιωάννα και Πλακιά Γεωργία.

Ημερήσια εκδρομή της Α΄ Γυμνασίου στα Γιάννενα

Την Παρασκευή 15 Απριλίου 2022 οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α΄ Γυμνασίου με συνοδούς καθηγήτριες τις: Μαγαλιού Καλλιόπη (καθ. Πληροφορικής), Μπανάσιου Ευαγγελία (καθ. Φιλόλογος), Μαυρομμάτη Ειρήνη (καθ. Φυσικός) και Μπαρμπάτη Βασιλική (καθ. Αγγλικών) επισκέφτηκαν το Μέτσοβο και την πόλη των Ιωαννίνων.

Οι πληροφορίες που συνέλεξαν κάποιοι μαθητές και παρουσίασαν στους συμμαθητές τους για το Μέτσοβο, τους βοήθησαν να γνωρίσουν καλύτερα την φημισμένη κωμόπολη με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, τα διάσημα τυριά και κρασιά, την Πινακοθήκη Αβέρωφ, την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, την όμορφη πλατεία και τους πολλούς εθνικούς ευεργέτες. Ο χορός που στήθηκε στην αυλή της εκκλησίας όπως γίνεται την ημέρα της γιορτής της Αγίας Παρασκευής έφερε σε επαφή τους μαθητές μας με την παράδοση του τόπου μας.

Η επίσκεψη στο Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο των Ιωαννίνων, στο Βυζαντινό Μουσείο και στο Θησαυροφυλάκιο έδωσε την δυνατότητα στους μαθητές μας να γνωρίσουν την ιστορία της πόλης από την Τουρκοκρατία έως την σύγχρονη εποχή. Επιπλέον, γνώρισαν την περιοχή της ακρόπολης Ιτς Καλέ και του κάστρου, παρατήρησαν την αρχιτεκτονική των σπιτιών της παλιάς πόλης, έκαναν βόλτα στη λίμνη, απόλαυσαν τοπικές λιχουδιές και γλυκίσματα.

Οι κοινές εμπειρίες με τους συμμαθητές, σε μια τόσο όμορφη περιοχή, με υπέροχο ανοιξιάτικο καιρό, συνέβαλε στην ψυχική ανάταση των παιδιών. Όλοι και όλες επέστρεψαν στα σπίτια τους αναζωογονημένοι και χαρούμενοι διότι η τελευταία μέρα πριν τις διακοπές του Πάσχα πέρασε τόσο ευχάριστα και εποικοδομητικά.

Επίσκεψη των μαθητών της Γ΄ Γυμνασίου στη ΣΜΥ

Την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019 οι μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου επισκέφτηκαν τη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών Τρικάλων στο πλαίσιο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Στόχος της επίσκεψης ήταν να γνωρίσουν οι μαθητές μας τις δυνατότητες του επαγγέλματος του Υπαξιωματικού, να μάθουν τις απαιτήσεις και τον τρόπο εισαγωγής στη Σχολή, να δουν από κοντά τους θαλάμους διαβίωσης και την εκπαίδευση των σπουδαστών και να λύσουν οποιεσδήποτε απορίες τους. Τέλος, η επίσκεψη στο μουσείο της σχολής έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές μας να γνωρίσουν ένα κομμάτι της ιστορίας του τόπου μας, όπως είναι η μάχη στο Ύψωμα 731 κατά τη μάχη ενάντια στους Ιταλούς στα Αλβανικά βουνά στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη μάχη συμμετείχε το 5ο Σύνταγμα της I Μεραρχίας με άντρες που κατάγονταν κυρίως από  τα Τρίκαλα  5ου Συντάγματος της I Μεραρχίας που κατάγονταν κυρίως από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα και την Καρδίτσα με διοικητή, τον Δημήτριο Κασλά.

Ευχαριστούμε πολύ τον κ Μπαγανά Βασίλειο, υπεύθυνο των εισαγωγικών εξετάσεων στη σχολή, για την ενδελεχή ενημέρωση  και παρουσίαση θεμάτων  φοίτησης, στατιστικών στοιχείων, διαβίωσης  και υποδομών της σχολής. Ιδιαιτέρως όμως ευχαριστούμε για  τη ζεστή φιλοξενία και την προθυμία του να ενημερώνει τους μαθητές μας για οτιδήποτε, οποτεδήποτε  χρειαστούν.

ΠΑΛΙΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

ΠΑΛΙΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ 2015

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΠΑΛΙΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ
ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΤΗΣ
ΑΜΑΛΙΑΣ Κ. ΗΛΙΑΔΗ,
ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ
3ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ. ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015

Η οικονομική ζωή στα Τρίκαλα τον 19ο αιώνα.

Εντυπώσεις και καταγραφές από την παρακολούθηση του αντίστοιχου οπτικοακουστικού εκπαιδευτικού προγράμματος που παρακολουθήσαμε στο Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού της Εταιρείας «Κλιάφα»

Από τη μαθήτρια του Γ3 Παπαδοπούλου Κωνσταντίνα

 

Εντυπώσεις από την επίσκεψη στο Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού ΚΛΙΑΦΑ

 Τα αξιοθέατα της πόλης των Τρικάλων

     Τη Δευτέρα, 11-3-13, επισκεφτήκαμε μαζί με την κυρία που μας διδάσκει το μάθημα της Ιστορίας, την κ. Μπανάσιου, το Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού ΚΛΙΑΦΑ, όπου ενημερωθήκαμε για μερικά από τα αξιοθέατα της πόλης των Τρικάλων και είδαμε τις σχετικές φωτογραφίες (για το Φρούριο,το Βαρούσι, το Τζαμί κ.τ.λ.).

     Έτσι, μάθαμε πώς, πότε και ποιος έκτισε το τζαμί πίσω από το οποίο υπάρχει ο τάφος του Οσμάν Σαχ, ο οποίος ήταν ανεψιός του σουλτάνου Σουλεϊμάν, γιος της αδερφής του. Επίσης, πληροφορηθήκαμε ότι ο σιδηροδρομικός σταθμός των Τρικάλων ιδρύθηκε το 1886. Πάνω από το σταθμό υπήρχε και ένας άλλος όροφος, όπου εκεί έμενε ο σταθμάρχης μαζί με την οικογένειά του. Είδαμε παλιές φωτογραφίες από το Βαρούσι και παρατηρήσαμε πώς ήταν χτισμένα τα σπίτια και τι είδους έπιπλα υπήρχαν μέσα. Στα παλιά σπίτια, στο ισόγειο δεν υπήρχαν παράθυρα σε αντίθεση με το πάνω όροφο, γιατί έτσι οι άνθρωποι ένιωθαν ασφάλεια.

     Το παλιό βυζαντινό κάστρο (Φρούριο) έχει τρία διαζώματα. Αναφέρεται ότι υπήρχε τούνελ από το σημείο του τρίτου διαζώματος που περνούσε κάτω από τα τείχη και κατέληγε στην Καλαμπάκα. Το τούνελ αυτό χρησίμευε ως δρόμος σωτηρίας των κατοίκων σε περίπτωση πολέμου. Είδαμε, ακόμη, πώς ήταν το ποτάμι παλιά και το συκγρίναμε με το πώς είναι τώρα. Υπάρχει τεράστια διαφορά! Σήμερα το ποτάμι έχει μικρότερη ποσότητα νερού και δεν είναι καθαρό όσο ήταν παλιά.

  Άλλο αξιοθέατο αλλά εξίσου σημαντικό είναι το πάρκο του Ματσόπουλου. Στην πραγματικότητα το κτίριο λειτουργούσε σαν μύλος τον οποίο είχαν δύο αδέρφια με το επώνυμο Αγαθοκλής. Ο Μύλος λειτουργούσε κανονικά μέχρι που ένας συνεργάτης των αδερφών έκανε λανθασμένες επιχειρηματικές κινήσεις και ο μύλος κατασχέθηκε. Μετά ο μύλος βγήκε σε δημοπρασία και λίγο αργότερα αγοράστηκε από τον κύριο Ματσόπουλο ο οποίος μετά τον θάνατό του δώρισε τον μύλο στο δήμο Τρικκαίων.

      Επίσης, στην πλατεία Ρήγα Φεραίου υπάρχουν τα αγάλματα πέντε νεαρών ανδρών. Αυτοί οι νέοι κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής τύπωναν κρυφά προκηρύξεις και έγραφαν συνθήματα τα βράδια. Κάποια μέρα οι Γερμανοί τους έπιασαν με την βοήθεια Ελλήνων που είχαν πάει με το μέρος τους και τους απαγχόνισαν.

       Από την επίσκεψη αυτή αποκομίσαμε όμορφες και δημιουργικές εντυπώσεις οι οποίες έχουν χαραχθεί στο μυαλό μας. Πιστεύουμε ότι η καταπληκτική αυτή επίσκεψη άλλαξε την ιδέα που είχαμε για την πόλη μας και της προσέδωσε μεγαλύτερη αξία. Γι’αυτό, λοιπόν,  ευχαριστούμε θερμά την κ. Μαρούλα Κλιάφα, αφού με τόσο μεθοδικό τρόπο μας μετέδωσε εικόνες και πληροφορίες της τοπικής μας ιστορίας που ενδυναμώνουν την πολιτισμική και εθνική μας ταυτότητα.

   Η εργασία έγινε από τις μαθήτριες του Β2:

    Κάκια Ειρήνη  –  Μανώλη Δήμητρα   –  Κόκκαλη Ιωάννα

«Σκέψεις και επισημάνσεις από το εργαστήρι δημιουργικής ανάγνωσης και γραφής, ως μιας κυψέλης πολιτισμού στο ελληνικό δημόσιο σχολείο»

Εφέτος (σχολικό έτος 2012-2013) στο σχολείο μας εκπονήθηκε καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων με θέμα «Εργαστήρι Δημιουργικής Ανάγνωσης και Γραφής: Μελέτη και επεξεργασία νεανικού μυθιστορήματος της Μ. Κλιάφα: Μια μπαλάντα για τη Ρεβέκκα» (Συντονίστρια: Ηλιάδη Αμαλία ΠΕ02, Δ/ντρια  Υπεύθυνοι καθηγητές: Μπανάσιου Ευαγγελία, Καταβούτα Αικατερίνη, Ρουσουλιώτη Χαρίκλεια ΠΕ02).

Τα υποθέματα, οι επιμέρους διαστάσεις-όψεις  του  που προσέγγισαν  οι μαθητές και  οι  παιδαγωγικοί  στόχοι  που τίθενται σε αυτή την περίπτωση υπήρξαν γνωστικοί, αξιακοί, συναισθηματικοί-βιωματικοί, όσο και απόκτησης  εικαστικών  δεξιοτήτων:

1. Η  ανάγνωση  ως  δημιουργική  και  κριτική  δραστηριότητα.

2. Η  γραφή  ως  προσωπική  αφήγηση, κατάθεση  απόψεων.

3. Προσέγγιση  της  ιστορίας  μέσα  από  τη  λογοτεχνία.

4. Η  λογοτεχνία  ως  μέσο  κατανόησης  και  εμβάθυνσης, συνειδητοποίησης  και  επεξεργασίας  του  «διαφορετικού».

Υπό τις κατευθύνσεις, λοιπόν, την επίβλεψη και σε συνεργασία με τις φιλολόγους καθηγήτριές τους, οι μαθητές και οι μαθήτριές μας στόχευσαν σε μια δυναμική παρέμβαση, από τη μεριά τους, στο πολιτιστικό γίγνεσθαι του σχολείου μας και της ευρύτερης περιοχής, με την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος πνευματικής, νοητικής και πολιτιστικής εμβάθυνσης. Βασική επιδίωξη του σχολικού  μας «εργαστηρίου» ήταν  η σταδιακή μύηση στο χώρο σπουδών των τέχνης της ανάγνωσης και της γραφής και η δημιουργία πρόσφορων συνθηκών ανάπτυξης της λεκτικής-καλλιτεχνικής έκφρασης στους εφήβους μαθητές μας.  Μέσα από ειδικά μελετημένα προγράμματα, προσαρμοσμένα στην ηλικία τους, το εργαστήρι προσέφερε σε παιδιά και εφήβους τη δυνατότητα,  μέσα από ευχάριστη αλλά στοχευμένη, δομημένη παιδαγωγικά και επιστημονικά απασχόληση, να πλησιάσουν τη λεκτική, γραπτή δημιουργία, να μάθουν τη γλώσσα της και να χειριστούν διαφορετικά εκφραστικά μέσα. Με ατομικές και ομαδικές εργασίες και την καθοδήγηση των έμπειρων καθηγητριών τους, καλλιεργήθηκαν, μέσα από τη διαδικασία της ανάγνωσης και της γραφής με δημιουργικότητα, αυτοπειθαρχία και, όπου κρίνεται απαραίτητο, με καλλιτεχνική ελευθερία, αναδεικνύοντας  το ταλέντο στους πιο προικισμένους. Μαθήτευσαν στο δημιουργικό εργαστήρι του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων  παράλληλα με το εκπαιδευτικό-σχολικό τους έργο, τη μελέτη και την επιμέλεια που απαιτείται σε όλα τα μαθήματα, γιατί το εργαστήρι μας ανάγνωσης και γραφής έχει να επιδείξει αξιόλογη δραστηριότητα επιμορφωτικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα. Εξάλλου, η εκπαίδευση μέσα από τη λογοτεχνία συμβάλλει στην πραγματοποίηση ολοκληρωμένης μάθησης, δεδομένου ότι, ενώ γίνεται η γνωστική προσέγγιση διαφόρων θεμάτων, ενεργοποιείται ταυτόχρονα η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συναισθηματική έκφραση και η φαντασία. (Ιστοσελίδα με τις εργασίες και τα κείμενα των μαθητών/τριών: http://3gym-trikal.tri.sch.gr)

Στο πλαίσιο των στόχων αυτών, οι μαθητές και μαθήτριες του εργαστηρίου μας  πραγματοποίησαν εκπαιδευτικές επισκέψεις σε εκθέσεις και παρακολούθησαν προγράμματα τοπικής ιστορίας από το Κέντρο Ιστορίας & Πολιτισμού ΚΛΙΑΦΑ ( Τα μνημεία της πόλης των Τρικάλων, Κολλίγοι και Τσιφλικάδες, Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13 κ.ά)  οι οποίες φιλοξενούνται και υλοποιούνται κατά καιρούς, στην πόλη μας μα και σε άλλες πόλεις, στη διάρκεια εκπαιδευτικών εκδρομών. Ξεναγήθηκαν στις εκθέσεις από τους υπευθύνους των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και από την κ. Μαρούλα Κλιάφα, η οποία τόσα πολλά και πολύτιμα προσφέρει στα εκπαιδευτικά και κοινωνικά δρώμενα της περιοχής μας,   και έτσι είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να θαυμάσουν μια σειρά έργων από πρόσφατες ή παλιότερες ενότητες δουλειάς,  τα οποία αποτυπώνουν την ποιητική με την ευρύτερη έννοια, τις αναζητήσεις και την πάντοτε φρέσκια και νεανική ματιά  ακμαίων σύγχρονων ή παλαιότερων  δημιουργών. Μέσα από τις αναλυτικές αυτές  παρουσιάσεις  γίνεται  κατανοητό ότι, πράγματι, τέτοια εκπαιδευτικά προγράμματα «χαρίζουν»  γνωστική επάρκεια, αναπτύσσουν τη φαντασία , ωθούν τη σκέψη  σε πολλαπλές ερμηνείες,  ενδυναμώνουν πολιτισμικά και  ευαισθητοποιούν αισθητικά. Εξάλλου, η ενεργοποίηση του στοχασμού αποτελεί θεμέλιο για κάθε θετική δράση των σκεπτόμενων και ενεργών πολιτών, έτσι ώστε να διαχειρίζονται την αλλαγή και να προσαρμόζονται στις νέες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.

Με το πέρας των ξεναγήσεων και των παρουσιάσεων, οι μαθητές συνήθως  δημιουργούν τα προσωπικά τους έργα,  με βάση ένα συγκεκριμένο μυθιστόρημα-λογοτεχνικό κείμενο  ή με  αφορμή το σύνολο του έργου ενός συγγραφέα, με στόχο να αντιληφθούν τη σχέση του λόγου με τις άλλες εικαστικές-«καλές» τέχνες. Παράλληλα, όμως, το λογοτεχνικό έργο  και το έργο τέχνης γενικότερα, ως αντικείμενο απόλαυσης, μελέτης και παρατήρησης προάγει το στοχασμό, προσφέρει ευελιξία επιλογών. Διεγείρει κατ? αρχάς τις αισθήσεις, στη συνέχεια ελκύει  την παρατηρητικότητα οριοθετώντας τη, γεγονός που κάνει τον στοχασμό περισσότερο εστιασμένο. Η προσήλωση αυτή μέσα από κατάλληλες διδακτικές προσεγγίσεις, δίνει τη δυνατότητα για βαθιά στοχαστική ενεργοποίηση: ερμηνεία συμβόλων, εντοπισμό μηνυμάτων, ανάκληση εμπειριών, ανάλυση και σύγκριση εννοιών, εύρεση εναλλακτικών προοπτικών. Το ζητούμενο είναι  να προκύψει ένα κείμενο ή ακόμη κι ένα εικαστικό έργο, ως έκφραση της εντύπωσης ή του συναισθήματος που δημιουργεί ένα έργο λόγου και τέχνης. Γιατί η αξιοποίηση του λόγου και των τεχνών για μαθησιακούς σκοπούς σήμερα αναπτύσσεται ως μια μορφή εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, η εκπαίδευση μέσα από το δομημένο αλλά ελεύθερο λόγο και τις  τέχνες συνίσταται στο ότι, ενώ μελετάται ένα μαθησιακό αντικείμενο, παρεμβάλλεται η ανάλυση παράλληλων έργων-κειμένων , το περιεχόμενο των οποίων σχετίζεται με αυτό. Εξάλλου, η δημιουργική γραφή στο πλαίσιο του σχολείου στοχεύει στο να κάνει τους μαθητές «μικρούς συγγραφείς»,  δίνοντάς τους ερεθίσματα για έκφραση και δημιουργία. Έτσι, η εσωτερική επικοινωνία ή αλλιώς η ώσμωση μεταξύ  διαφορετικών μορφών τέχνης μπορεί να αποτελέσει πρόσφορο πεδίο πειραματισμού και έκφρασης των δημιουργικών ταλέντων των μαθητών.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι  επισκέψεις  σε παντοειδείς ιστορικές, αρχαιολογικές και εικαστικές εκθέσεις  είναι  πολύ ενδιαφέρουσες εμπειρίες, από τις οποίες οι μαθητές αποκομίζουν πολλαπλά οφέλη, επιτυγχάνοντας τη μάθηση μέσα από ενεργητικές διαδικασίες, που παράλληλα επιτρέπουν την έκφραση της δημιουργικότητάς τους. Τα νοήματα των έργων ανακαλύπτονται και στη συνέχεια αξιοποιούνται ως εναύσματα προκειμένου να πραγματοποιείται μια περισσότερο εμπλουτισμένη και ανοικτή σε ερμηνείες προσέγγιση των εξεταζόμενων θεμάτων. Τέτοιου είδους εκπαιδευτικές επισκέψεις παρέχουν στους μαθητές τις απαραίτητες δεξιότητες για την ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων, οι οποίες θα ενδυναμώσουν τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη τους, μέσω της απόλαυσης και της επεξεργασίας της λογοτεχνίας ως έργου τέχνης.

Ιδιαίτερα προς την κ. Μαρούλα Κλιάφα, εξαιρετική συγγραφέα και ακούραστη ερευνήτρια της τοπικής μας ιστορίας  και εκ μέρους  του συλλόγου διδασκόντων του σχολείου μας και της πολιτιστικής ομάδας καθώς και της ομάδας εργασίας δημιουργικής ανάγνωσης και γραφής μαθητριών και μαθητών μας, απευθύνουμε θερμές  ευχαριστίες  για  τη στήριξή της  στο δύσκολο έργο μας, μέσω των προγραμμάτων και των παρουσιάσεων τοπικής ιστορίας που μας προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει αφειδώς και αφιλοκερδώς στους μαθητές μας. Επίσης την ευχαριστούμε  και για το ότι με πολλή αγάπη χάρισε στη σχολική μας βιβλιοθήκη δύο βιβλία της: «Δύσκολοι καιροί για μικρούς πρίγκηπες», των εκδόσεων Καστανιώτη της σειράς «Γέφυρες-Λογοτεχνία για νέους» και το σύγγραμμά της τοπικής ιστορίας «Τα του Δήμου εν δήμω» Το χρονικό του Δήμου Τρικκαίων (1883-1959) από τις Πρότυπες Θεσσαλικές Εκδόσεις. Οι μαθητές και οι μαθήτριές μας, ως μικρό αντίδωρο και παράλληλα «ενθύμιο» της στενής και τόσο αποδοτικής συνεργασίας μας, επεθύμησαν  να της  χαρίσουν έργα ζωγραφικής τους, τα οποία εμπνεύστηκαν από τα μνημεία, τα σημεία αναφοράς και την ιστορία της πόλης των Τρικάλων, της πόλης μας που και η κ. Μαρούλα Κλιάφα  πολύ και εμπράκτως αγαπά.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων 

ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ «ΤΣΙΦΛΙΚΑΔΕΣ» ΚΑΙ ΤΟΥΣ «ΚΟΛΙΓΟΥΣ» ΑΠΟ ΤΗΝ κ. ΜΑΡΟΥΛΑ ΚΛΙΑΦΑ

Πρωτότυπα κείμενο, «κατασκευασμένο» στο πλαίσιο του εργαστηρίου δημιουργικής γραφής από το μαθητή του Α3 Σδόγκο Ηλία

Συντονίστρια-υπεύθυνη: Αμαλία Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων

    «Τσιφλικάδες» και «κολίγοι»!

Δυο  λέξεις  άγνωστες  σε  μας  τους  σημερινούς  νέους, αφού   πέρασαν   αρκετά  χρόνια  από  τότε  που  αντιπροσώπευαν  δύο  μεγάλες  κοινωνικές  τάξεις,  με   σημαντικές  διαφορές  μεταξύ  τους.

Είχα   την  ευκαιρία   να  μάθω  πολλά   για   τους  ανθρώπους  αυτούς,  πριν  λίγες  μέρες,  όταν  με  την  κ.  Διευθύντρια   του  Σχολείου  μας  επισκεφτήκαμε  τα    Παλαιά    Ψυγεία     Κλιάφα.

Εκεί, η  κ.. Μαρούλα  Κλιάφα,  μας   παρουσίασε  στην  αίθουσα  προβολών, το  σπάνιο  φωτογραφικό   υλικό  που  πρόσφατα   απέκτησε  και  που  αναφέρεται  στη  ζωή  των  τσιφλικάδων  και  των  κολίγων.

Γκρίζες  φωτογραφίες, μικρές  και  μεγάλες, είχαν  αποτυπωμένη  πάνω  τους  την  ιστορία  της  εποχής  εκείνης.

Αφεντάδες  και  δούλοι,   ελεύθεροι  και  σκλάβοι, μας  μετέφεραν   για  λίγο  στην  εποχή  που  έγινε  η  προσάρτηση  της  Θεσσαλίας  στην Ελλάδα. Πλούσιοι  Έλληνες,  διαφόρων  επαγγελμάτων  αγόρασαν  από  τους  Τούρκους   μεγάλες  εκτάσεις  γης,  τα  λεγόμενα  τσιφλίκια.

Ο  Ζωγράφος,  ο  Ζαρίφης,  ο  Ζάππας,  ο  Σκυλίτσης  και  πολλοί  άλλοι   ήταν  μεγαλοτσιφλικάδες   και    κυρίαρχοι  του  Θεσσαλικού  κάμπου.       Ήταν  σκληροί  άνθρωποι, με  εξουσία  και   μόνο  δικαιώματα, που  έβαλαν  σκοπό  της  ζωής  τους,  το  κέρδος  και   τον    πολλαπλασιασμό  της  περιουσίας  τους.  Πλούτιζαν  ακούραστα,  γιατί   όλα   τα   είχαν  αναθέσει  στους  επιστάτες   τους,  σε  σημείο  που   πολλοί  απ? αυτούς  δεν  γνώριζαν  πού  βρίσκονται  τα   τσιφλίκια  τους.

Το  μόνο  που  γνώριζαν  καλά, τσιφλικάδες  και  επιστάτες, ήταν  να  καταδυναστεύουν   τους  κολίγους, αυτούς  τους  ταλαίπωρους  και  δυστυχισμένους  ανθρώπους, που  είχαν  υπό  την  εξουσία  τους.

Οι  κολίγοι   δούλευαν    από  την  ανατολή  μέχρι  τη  δύση  του  ήλιου, ακόμα  και  τις  Κυριακές. Όργωναν  με  ξύλινο  αλέτρι  που  το  τραβούσαν  βόδια,  θέριζαν  με  δρεπάνι,  αλώνιζαν  με  το  δοκάνι  και  μετέφεραν  τη σοδειά  τους  με  βοϊδάμαξα.

Οι  συνθήκες  ζωής  ήταν  άθλιες.   Οι   μεγάλες  ορθογώνιες  καλύβες,  που  μέσα  τους  στοιβάζονταν  δύο  και  τρεις  οικογένειες,  ήταν  ανθυγιεινές.

Το  καλοκαίρι  γίνονταν   ανυπόφορες  από  τη  ζέστη,  ενώ  με  τις  πρώτες  βροχές  μετατρέπονταν  σε  λασπότοπους,  βοηθώντας  έτσι    στη  μετάδοση  της  ελονοσίας, η  οποία  μάστιζε  τότε  τους  κατοίκους  αυτών  των  περιοχών.

Για  τους  τσιφλικάδες  και  τους  επιστάτες, οι  κολίγοι  δεν  είχαν  καμιά  αξία. Ήταν  κατώτεροι  και  από  τα  ζώα!  Δεν  είχαν  δικαίωμα  να  φιλοξενούν, να  κυκλοφορούν  το  βράδυ  στους  δρόμους, να  απομακρύνονται   από  την  περιοχή  τους  χωρίς  άδεια   από  τον  ιδιοκτήτη,  ακόμα  και  να  παντρεύονται.

Δεν  όριζαν  ούτε  την ίδια  τους  τη  ζωή.  Είχαν  μόνο  υποχρεώσεις.  Να  δουλεύουν ?!  Να  υπακούν  ?!

Έφυγα  σκεπτικός  και  προβληματισμένος.

Πώς  γίνεται  κάποιοι  άνθρωποι  να  εξευτελίζουν  και  να  καταπατούν  την  αξιοπρέπεια  των  συνανθρώπων  τους, όταν  τους  δίνεται  η  ευκαιρία;

Στο  μυαλό  μου  έμεινε  τυπωμένη   η  φωτογραφία  των  παιδιών με  τα  λευκά  και  μαύρα  ρούχα.

Λευκό   χρώμα    για  τα  παιδιά   των  τσιφλικάδων, που  ήταν  καθαρά,  ευτυχισμένα,  χαρούμενα,  με  αισιοδοξία  για  το  μέλλον.                     Μαύρο  για  τα  παιδιά  των  κολίγων,  που  ήταν  βρώμικα, δυστυχισμένα, λυπημένα, με  απαισιοδοξία  για  το  μέλλον.

Γι? αυτά   άλλωστε, είχε   καθοριστεί,  ν?  ακολουθήσουν  τη  σκληρή  μοίρα  των  προγόνων  τους.

Μου  έμεινε  ένα  τεράστιο   « ΓΙΑΤΙ ; »

“Αγροτική Επανάσταση: Κολλήγοι και Τσιφλικάδες”

Πρωτότυπο κείμενο, «κατασκευασμένο» στο πλαίσιο του εργαστηρίου δημιουργικής γραφής της μαθήτριας του Α3 Σιάγκα Βαρβάρα-Χριστίνα

Συντονίστρια-υπεύθυνη: Αμαλία Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων

     Τις προάλλες, πριν  τέσσερις  περίπου βδομάδες, παρακολουθήσαμε, με την πολιτιστική ομάδα του σχολείου μου, πρόγραμμα τοπικής ιστορίας στο Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού «Κλιάφα». Το θέμα του ήταν: «Αγροτική Επανάσταση: Κολλήγοι και Τσιφλικάδες». Η παρουσίαση της κυρίας Μαρούλας Κλιάφα ήταν εξαιρετική και ιδιαίτερη, γιατί με τις εικόνες που μας παρουσίαζε και τις περιγραφές της μάθαμε πολλά για την αγροτική ζωή της πόλης μας τα παλιά χρόνια.

Μου άρεσαν κατ? αρχήν τα πλούσια φορέματα που υπήρχαν εκείνη την εποχή, με την πολύ όμορφη και βαριά παραδοσιακή στολή της καραγκούνας. Είδαμε επίσης και διάφορες φορεσιές όπως η τούρκικη, η ελληνική με τις βράκες, τις φουστανέλες, τα σαρίκια, τα τσαρούχια κ.α.

Μάθαμε ότι εκείνα τα χρόνια υπήρχαν μεγαλοκτηματίες που ονομάζονταν τσιφλικάδες που είχαν κάθε δικαίωμα στους κολίγους που καλλιεργούσαν την γη. Επίσης ότι οι πλούσιοι είχαν ανθρώπους που τους προστάτευαν από τους ληστές.

Με εντυπωσίασε και με στεναχώρησε η υποβάθμιση της γυναίκας και τα μειωμένα δικαιώματά της. Λόγω αυτής της κατάστασης μας εξήγησαν ότι εκείνη την εποχή δεν ήθελαν να κάνουν κορίτσια γιατί τα θεωρούσαν βάρος. Πιο χαρακτηριστική φωτογραφία ήταν αυτή με τη γυναίκα να περπατά και να κεντά δίπλα στο γαϊδούρι ενώ ο άντρας ήταν πάνω του αμέριμνος. Η κυρία Κλιάφα μας διηγήθηκε για περιπτώσεις όπου οι άνδρες στέλνανε τις γυναίκες τους δέκα μέτρα μπροστά για να δουν αν θα υπάρχουν νάρκες. Στις κηδείες δεν πήγαιναν οι γυναίκες παρά μόνο οι άνδρες και τα παιδιά. Θα ήθελα η παρουσίαση να είχε ακόμη περισσότερες πληροφορίες για τη θέση της γυναίκας.

Τέλος η κυρία Κλιάφα μας ανέφερε ότι ήταν μια εποχή μεγάλων αγώνων για τα δικαιώματα των αγροτών στο να αποκτήσουν γη και να ξεφύγουν από την δυστυχισμένη μοίρα του κολίγου.

Πραγματικά θα ήθελα να δοθούν ξανά τόσο ενδιαφέρουσες ευκαιρίες όχι μόνο σε μένα αλλά και σε όλους μας μαθητές, για να αποκτήσουμε αυτές μας τόσο σημαντικές γνώσεις. Νοιώθω τυχερή που χάρη στην Ομάδα Δημιουργικής Γραφής και στη διευθύντριά μας κυρία Αμαλία Ηλιάδη είχα τη δυνατότητα να απολαύσω μια τόσο όμορφη έκθεση.