στα πλαίσια του προγράμματος Δημιουργικής Ανάγνωσης και Γραφής σχολ. έτους 2013-14

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αμαλία Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, διευθύντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων

«Η εποχή των υακίνθων» της Τούλας Τίγκα, μιας διακεκριμένης τρικαλινής συγγραφέως ιδιαίτερα της εφηβικής λογοτεχνίας είναι ένα μυθιστόρημα κοινωνικού προβληματισμού, που από άποψη μορφής στηρίζεται σε δύο άξονες: από την μία στον φαντασιακό με στοιχεία ρεαλισμού βιογραφικού χαρακτήρα  και από την άλλη στην ημερολογιακού τύπου καταγραφή των γεγονότων, τα οποία εξελίσσονται σε ευθύγραμμη χρονική σειρά, χωρίς να αποφεύγονται οι εγκιβωτισμένες αφηγήσεις και οι αναδρομές στο παρελθόν. Βασικός πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος είναι η νεαρή Ελένη, τέκνο χωρισμένων γονέων, η οποία σε πρωτοπρόσωπη κατά το μεγαλύτερο μέρος αφήγηση πλέκει το νήμα της δικής της ιστορίας, η οποία περιστρέφεται γύρω από έναν κύκλο τόσο προσφιλών προσώπων όσο και ενός ευρύτερου  περιβάλλοντος. Σε δεύτερο πλάνο τοποθετούνται οι χαρακτήρες της μητέρας της, της ετεροθαλούς αδελφής της, του πατριού της, αλλά και του κατά φύσιν πατέρα της, κυρίως ως παραπληρωματικές προσωπικότητες ανάδειξης των συναισθημάτων που κατακλύζουν την ψυχή της νεανίδος, των αγωνιών της και των στοιχείων εκείνων που θα την οδηγήσουν στην ηθικοπνευματική ωρίμανση.

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, ασχολείται επισταμένως με το ζήτημα του διαζυγίου, μίας μάστιγας για την εποχή μας, η οποία, κατά τα πορίσματα ειδικών επιστημόνων της αγωγής και της ψυχολογίας, αφήνει ανεξίτηλο το στίγμα της στην καρδιά των εφηβικών-παιδικών ψυχών. Η συγγραφέας φαίνεται ότι έχει συλλάβει το μέγεθος του προβλήματος και το σπουδαιότερο έχει διεισδύσει στην ψυχολογία του παιδιού που πρόκειται να βιώσει την οδυνηρή κατάσταση της διαλύσεως της οικογενειακής θαλπωρής που συνεπάγεται ο χωρισμός της μάνας από τον πατέρα. Αντιλαμβανόμενη πλήρως τις παιδικές ευαισθησίες παρουσιάζει την μετά το διαζύγιο κατάσταση μέσα από τα μάτια ενός κοριτσιού 16 ετών που μεταβαίνει στην ενηλικίωση με τρόπο που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του σύγχρονού μας κόσμου. Η Ελένη μέσα στο μυθιστόρημα συμβολίζει όλα εκείνα τα παιδιά που πληγώνονται από την διάλυση της οικογενειακής εστίας. Έτσι στην αρχή στέκεται αρνητική απέναντι στο ενδεχόμενο να αποκτήσει η μητέρα της καινούργιο σύντροφο, αντιδρώντας τόσο με τα λόγια όσο και με την συμπεριφορά της (αποφεύγει να καταναλώσει γλυκά, τα οποία είναι η κατεξοχήν αδυναμία της), αργότερα όμως αρχίζει να κατανοεί την έννοια της συντροφικότητας (ο αγνός έρωτάς της προς τον Αλκιβιάδη λειτουργεί θετικά προς αυτήν την κατεύθυνση), και να συνειδητοποιεί ποιες αρχές διέπουν τον κόσμο των μεγάλων και με την κατάλληλη καθοδήγησή τους όχι μόνον να ξεπερνά τα τραύματα που επήλθαν στην ψυχή της από τη μεταβολή της θέσεώς της στο σπίτι μετά την έλευση και της Αγγελικής, αλλά και να αισθανθεί δυνατή να ανταπεξέλθει στον νέο κόσμο που θα ξανοιχτεί μπροστά της με την είσοδό της στον πανεπιστημιακό χώρο.

Το μυθιστόρημα, κατά γενική άλλωστε ομολογία, διαπνέεται από ήχους αισιόδοξους που δίνουν έμφαση στη μεγαλοσύνη της ζωής και αφήνουν χώρους για υψηλά ιδανικά τα οποία μπορούν να προαγάγουν την αλληλεγγύη και την ενότητα των ανθρώπων, κάτι που είναι απαραίτητο στην πολυπολιτισμική σημερινή μας κοινωνία που αναπαράγει στερεότυπα και αποκλείει ανθρώπους και κοινωνικές ομάδες με αδιόρατα τείχη μισαλλοδοξίας και εχθρότητας. Ευχάριστη έκπληξη είναι το γεγονός ότι η συγγραφέας δεν ποδηγετεί τις σκέψεις των βασικών πρωταγωνιστών της, αλλά τους αφήνει περιθώρια αρκετά να εκφράσουν ελεύθερα τις δικές τους θέσεις και απόψεις, έτσι ώστε να διαγραφεί το ήθος τους, οι αδυναμίες τους, οι ατέλειές τους, οι προκαταλήψεις και μικροπρέπειες τους. Διότι τα άτομα, όπως και στα υπόλοιπα έργα της Τούλας Τίγκα, είναι άνθρωποι με προτερήματα και ελαττώματα. Η προσωπική επιλογή, εξαίρεται στο μυθιστόρημα και αυτό είναι το κύριο χαρακτηριστικό του που προκαλεί τον θαυμασμό του αναγνώστη, που του δημιουργεί κίνητρο να προβληματισθεί και να απολαύσει τις ενδιάσπαρτες σε όλο το κείμενο ηθικές ιδέες. Αν και κέντρο του είναι το παιδί εκ πρώτης όψεως, το μήνυμα του έργου αγγίζει όλες τις ηλικίες, διότι θέματα όπως η συμβίωση, ο πολιτικός χαρακτήρας του γάμου, ο θεσμός του μεγαλύτερου αδελφού προστάτη της οικογένειας ως συνέχεια ή κατάλοιπο μιας ανδροκρατικής παραδοσιακής κοινωνίας, η θέση και η εικόνα μας μέσα στην κοινωνία είναι πράγματα που απασχολούσαν την ανθρωπότητα ήδη από την αρχαιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο εξηγείται για ποιους λόγους η Ελένη δεν απεικονίζεται με το φωτοστέφανο της καλής και απόλυτα συμμορφωμένης στις κοινωνικές νόρμες κοπέλας της ηλικίας της αλλά η επαναστατικότητα και το ανυπότακτο του χαρακτήρα της την ξεχωρίζουν ανάμεσα στους συνομήλικούς της. Είναι δηλαδή ένα παιδί της ανάγκης των καιρών. Η συγγραφέας αποδίδει τα πράγματα και τα γεγονότα στην αληθινή τους διάσταση. Τα πρόσωπα της είναι αληθινά, που σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή μπορούν να συγκρουστούν μεταξύ τους.

Όλα αυτά μάλιστα επενδύονται κατά τη μορφή με ένα λεξιλόγιο απλό κατά την έκφραση, ουσιώδες κατά  την απόδοση των νοημάτων. Κυριαρχούν τα επίθετα ενώ στα ρήματα γίνεται συχνά εναλλαγή του αορίστου με τον παρατατικό, αλλά και δεν απουσιάζουν οι παροντικοί χρόνοι. Η γλώσσα, θα λέγαμε, είναι συγχρόνως ζωηρή, καθώς με την πλαστικότητα και την περίτεχνη αφέλειά της συντελεί αποτελεσματικά στην ταχεία εναλλαγή σκηνών, πράγμα που πρωτίστως συγκινεί τον έφηβο και κινεί το ενδιαφέρον του.

Το ύφος είναι και αυτό άμεσο, με μία φυσικότητα, χωρίς φτιασίδια. Παρότι, δε, το διακρίνει κάποια κοινοτυπία, το χιούμορ, η σεμνότητα και η αξιοπρέπεια που συνολικά αποπνέει το καθιστούν άξιο συνεργάτη στο ξετύλιγμα της δράσης του μυθιστορήματος, ενός μυθιστορήματος που δεν απαρνείται να εντρυφήσει και σε δυσάρεστα θέματα, όπως ο θάνατος της μητέρας της Αγγελικής. Και τούτο είναι στοιχείο της μαεστρίας της συγγραφέως , η οποία, δεν βλέπει τα παιδιά ως άγραφους πίνακες, αλλά ως άτομα με ανεξάρτητη βούληση που είναι σε θέση να αντέξουν ακόμη και τα βαρύτατα χτυπήματα της μοίρας. Έτσι, το μυθιστόρημα δεν αποτελεί μόνον ένα ευχάριστο ανάγνωσμα για κάθε ηλικία, αλλά συγχρόνως λειτουργεί διδακτικά για το κοινό στο οποίο ιδιαίτερα απευθύνεται.

Νικολέτα Μπλαντή & Ευτυχία Μπλαντή