ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ? ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ!
…ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΤΙΑ ΜΙΑΣ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΧΡΟΝΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ του 3ουΓυμνασίου Τρικάλων
Η 6η Μαρτίου, η οποία έχει οριστεί ως πανελλήνια ημέρα κατά της βίας και του εκφοβισμού στις σχολικές αίθουσες, έδωσε την ευκαιρία σε εμάς, τους μαθητές του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων να γνωρίσουμε καλύτερα, ως άμεσα ενδιαφερόμενοι, αυτό το φαινόμενο που ταλανίζει την εκπαίδευση του σήμερα, στα πλαίσια μιας συζήτησης «στρογγυλής τραπέζης». Υπό την επίβλεψη και την καθοδήγηση της διευθύντριας του σχολείου μας κας Αμαλίας Ηλιάδη και της καθηγήτριας αγγλικής φιλολογίας, κας Α. Τέγου πραγματοποιήθηκε αυτή η ενδιαφέρουσα συζήτηση ανάμεσα σε μαθητές-αντιπροσώπους και των τριών τάξεων. Μέσα από τα λεγόμενα, αλλά και τους προβληματισμούς του καθενός, αποκτήσαμε τα ερεθίσματα για να αναλύσουμε λεπτομερώς τον σχολικό εκφοβισμό, τα αίτια και τις συνέπειές του.
Φυλετικός, εθνικός και θρησκευτικός ρατσισμός. Διαφορετικότητα και ποικιλομορφία. Ορολογίες αρκετά γνώριμες στους μαθητές της τελευταίας δεκαετίας. Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους, κυρίως στις μέρες μας, αυξάνονται ραγδαία τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού απέναντι σε κάποια συγκεκριμένα άτομα. Άτομα που, άθελά τους, έχουν κάποιες διαφορές σε σχέση με «την πλειοψηφία» των υπολοίπων, όσον αφορά το εθνικοπολιτικό τους υπόβαθρο, την κοινωνικοοικονομική τους θέση ή απλά τις πεποιθήσεις τους. Αλλά και άτομα αδύναμα, τα οποία, μη μπορώντας να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, γίνονται θύματα των «δυνατών», και αφήνουν τον οποιοδήποτε να τους επιβάλλεται και να θίγει την τρυφερή προσωπικότητά τους.
Σχεδόν σε κάθε σχολικό περιβάλλον σήμερα, γίνεται μια κατανομή ρόλων, σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα και καθημερινά δίνεται μια παράσταση με τριών ειδών πρωταγωνιστές: τους θύτες, τα θύματα και τους παρατηρητές. Οι θύτες είναι τα αδίστακτα εκείνα άτομα, που χωρίς να αναλογίζονται τις συνέπειες των πράξεών τους, πληγώνουν κατ? εξακολούθηση άλλα άτομα, ασκώντας τους ψυχολογική, λεκτική ή σωματική βία. Θέλουν μόνο να επιβληθούν και να επιδείξουν την δύναμη τους (που ίσως κάποιες φορές πηγάζει από την προσπάθειά τους να καταπολεμήσουν τις δικές τους φοβίες και τις ανασφάλειές τους).
Εύκολα, λοιπόν, μπορούμε να συμπεράνουμε πως αυτά τα άτομα που στοχοποιούνται -και συνεπώς περιθωριοποιούνται και αποκλείονται από το σύνολο- ονομάζονται θύματα. Όσο και να υποφέρουν, πιέζουν δυνατά το μαξιλάρι της σιωπής πάνω στην επιθυμία τους να δραπετεύσουν από την «φυλακή» τους και την αφήνουν να πεθάνει από ασφυξία. Γι? αυτό και τις περισσότερες φορές πνίγουν μέσα τους τα συναισθήματά τους και δεν μιλάνε σε κάποιον που μπορεί να τους παρέχει πραγματική βοήθεια.
Και με τους παρατηρητές τι συμβαίνει; Οι παρατηρητές έχουν τον πιο κρίσιμο ρόλο σε αυτό το «θέατρο του παραλόγου», όσο ασήμαντοι και να φαίνονται? Μπορούν με τις αντιδράσεις και με τα λόγια τους να καθορίσουν το φινάλε. Μπορούν είτε να ταχθούν με το μέρος των θυμάτων και να τα βοηθήσουν να απαλλαγούν από το σκοτάδι στο οποίο είναι βυθισμένα, είτε να διατηρήσουν την σιωπή τους και να υποστηρίξουν έμμεσα τους θύτες, αποκτώντας έναν νέο ρόλο αυτή την φορά, τον ρόλο του συνένοχου.
Είναι λοιπόν στο χέρι του καθενός να καθορίσει το τέλος αυτής της τραγωδίας. Τα θύματα θα πρέπει να σπάσουν την σιωπή τους και να μιλήσουν σε κάποιους ειδικούς, εκπαιδευτικούς ή ακόμα και μέλη της οικογένειάς τους. Οι παρατηρητές θα πρέπει να καταλάβουν ποιον από τους δύο δρόμους οφείλουν να ακολουθήσουν, όντες στο σταυροδρόμι του προβληματισμού, και να υπερασπιστούν τα θύματα. Όσο για τους θύτες, πρέπει σίγουρα να αναλογιστούν τους τρόπους με τους οποίους προσπαθούν να αυτοπροβληθούν και να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο σκέψης και δράσης τους, μόνο αν φέρουν στο μυαλό τους ένα απλό παράδειγμα. Χρειάζεται μόνο να κατανοήσουν πως κάθε φορά που επιτίθενται σε κάποιο αδύναμο άτομο είναι σαν να καρφώνουν ένα καρφί σε ένα κομμάτι ξύλου. Και όταν ζητούν συγνώμη από το εν λόγω άτομο είναι σαν να αφαιρούν το καρφί από το ξύλο. Όμως, ακόμη και αν μετανοήσουν κάποια στιγμή και ζητήσουν συγγνώμη, τίποτα δεν θα διορθωθεί. Γιατί, όπως οι τρύπες στο κομμάτι ξύλου δεν πρόκειται να εξαφανιστούν, δεν πρόκειται και μια παιδική ψυχή να ξεχάσει τις άσχημες καταστάσεις, στις οποίες υποβλήθηκε?
Γκότσιου Κατερίνα, μαθήτρια της Γ΄τάξης του 3ουΓυμνασίου Τρικάλων
ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΟ 3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
Του μαθητή της Α΄τάξης Ηλία Σδόγκου
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά της ενδοσχολικής βίας , την Τετάρτη 6 Μαρτίου , η Διευθύντρια του σχολείου μας, κ. Ηλιάδη, μας συγκέντρωσε στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων με σκοπό να συζητήσουμε γι? αυτό το πολύ ενδιαφέρον και επίκαιρο θέμα, που τον τελευταίο καιρό τείνει να γίνει σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα.
Η καθηγήτρια της Αγγλικής Γλώσσας, κ. Τέγου, με την ευαισθησία που τη διακρίνει, έκανε μία πολύ σωστή επιλογή εικόνων, μας τις παρουσίασε, τις παρατηρήσαμε, τις σχολιάσαμε μαζί της, ευαισθητοποιηθήκαμε και κεντρίστηκε το ενδιαφέρον μας για την ανάλυση του θέματος.
Η εισαγωγή της κ. Διευθύντριας ήταν καθοριστική για την αρχή της συζήτησης, η οποία ξεκίνησε με την αναφορά στα αίτια αυτού του προβλήματος.
Ο «εκφοβισμός», η «ενδοσχολική βία» και η «θυματοποίηση», αλλιώς «bullying», είναι οι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική, επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, τόσο εντός όσο και εκτός σχολείου. Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ σοβαρό και μας αφορά άμεσα, γι? αυτό προσπαθήσαμε να το προσεγγίσουμε και να το αναλύσουμε ουσιαστικά.
Συμφωνήσαμε, πως η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός είναι σύνθετο φαινόμενο και στην εκδήλωσή του συμβάλλουν ατομικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Σκιαγραφήσαμε το χαρακτήρα των παιδιών που κυρίως ασκούν βία σε συμμαθητές τους, παρατηρώντας πως είναι άτομα με οικογενειακά προβλήματα και με μειωμένη σχολική επίδοση, τα οποία στην προσπάθειά τους να μη φαίνονται κατώτερα, καταφεύγουν στη σωματική και λεκτική βία απέναντι σε συμμαθητές τους. Έχουν έντονη και εξωστρεφή προσωπικότητα, υπερβολική αυτοπεποίθηση και δε δέχονται τη διαφορετικότητα .
Αντιθέτως τα παιδιά ? θύματα έχουν βασικό χαρακτηριστικό την αδυναμία να προστατεύσουν και να υπερασπιστούν τον ίδιο τους τον εαυτό, εξαιτίας της συναισθηματικής ανασφάλειας του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, εξαιτίας της εθνικότητας, της εξωτερικής τους εμφάνισης, της σωματικής ανεπάρκειας, των σεξουαλικών προτιμήσεων κ.ά. Είναι παιδιά με ανασφάλειες, άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση ή ανήκουν σε μειοψηφική ομάδα.
Όλοι , κατά τη διάρκεια του σχολικού μας βίου, έτυχε να παρακολουθήσουμε εκδηλώσεις βίας μεταξύ των μαθητών σε διάφορες μορφές όπως, σωματική με χειρονομίες, σπρωξιές ή ξυλοδαρμούς, λεκτική μέσω φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, ψυχολογική και κοινωνική με αποκλεισμό και απομόνωση από παρέες και κοινωνικές δραστηριότητες, κλοπές ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένων
Οι επιπτώσεις αυτού του τρόπου συμπεριφοράς στα παιδιά-μαθητές είναι σοβαρές και επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική υγεία και την κοινωνικότητά τους. Τα παιδιά παρουσιάζουν φοβίες, επιδιώκουν να απουσιάζουν συνεχώς από το σχολείο, εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες, νοιώθουν συνεχώς άγχος, αγωνία και νευρικότητα.
Σημαντικός είναι και ο ρόλος των θεατών στα φαινόμενα βίας καθώς τις περισσότερες φορές παίρνουν το μέρος του θύτη, νοιώθουν και αυτοί δυνατοί, τον θαυμάζουν, τον φοβούνται, διασκεδάζουν, γελάνε και ενθαρρύνουν τη βία, δεν αναφέρουν το περιστατικό, διότι νομίζουν πως είναι «κάρφωμα» . Αντιθέτως πρέπει να απορρίπτουν τη βία και να παρεμβαίνουν για να τη σταματήσουν, να υποστηρίζουν το θύμα, να αναφέρουν στον εκπαιδευτικό το περιστατικό και να ενθαρρύνουν το θύμα να κάνει το ίδιο.
Μέσα από τις ερωτήσεις και απαντήσεις δυστυχώς διαπιστώσαμε πως σε πολλές περιπτώσεις τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού στα σχολεία δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα ενώ άλλες φορές αποσιωπούνται καθώς θεωρείται ότι εκθέτουν και στιγματίζουν τους θύτες και τα θύματα αλλά και το κύρος του σχολείου. Από την άλλη, συχνά τα παιδιά φοβούνται ή δεν ενθαρρύνονται από το περιβάλλον τους να μοιραστούν τα προβλήματά τους και να ζητήσουν βοήθεια.
Επειδή το πρόβλημα αυτό έχει πολλές φορές τραγικά αποτελέσματα, είναι ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα, από τους γονείς και το σχολείο, για την πρόληψη και την αντιμετώπισή του. Οι γονείς πρέπει να μιλούν με τα παιδιά τους για το πρόβλημα, να προσπαθούν να το λύσουν μαζί και να συνεργάζονται με το σχολείο το οποίο είναι ένας χώρος που βοηθάει στην προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Στο χώρο του σχολείου απαραίτητο είναι να υπάρχει ένας κώδικας συμπεριφοράς γνωστός σε όλους τους μαθητές για τις συνέπειες των μη αποδεκτών συμπεριφορών. Οι δε εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι και ενημερωμένοι για να μπορούν να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα.
Η παιδαγωγική αυτή συζήτηση τελείωσε. Τα συμπεράσματά μας τα βγάλαμε. Ποτέ δεν πρόκειται να είμαστε πρωταγωνιστές της βίας.
Όταν είμαστε μάρτυρες τέτοιου είδους περιστατικών θα προσπαθούμε να τα αποτρέπουμε.
Θα επιλέγουμε να βοηθούμε το θύμα.
Θα αναφέρουμε το περιστατικό στον εκπαιδευτικό. Έτσι πιστεύουμε θα συμβάλλουμε κι εμείς στη δημιουργία ενός κλίματος ασφάλειας και προστασίας στο σχολείο, στο οποίο έχουν δικαίωμα να βρίσκονται όλα τα παιδιά.
Ο BULLING ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ
Ένα σύγχρονο πρόβλημα που μαστίζει τα σχολεία της χώρας μας αλλά και γενικά όλο τον κόσμο σήμερα είναι το bullying. Tobullying είναι ένα είδος εκφοβισμού και κάθε τύπου παρενόχλησης και άσκησης βίας προς παιδιά και μαθητές, είτε αυτή είναι σωματική, είτε ψυχολογική, είτε σεξουαλική, από άλλους συνομήλικους τους ή από μεγαλύτερούς τους. Οι τάσεις εκδήλωσής του τα τελευταία χρόνια είναι ανησυχητικά αυξητικές γι αυτό με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Anti–Bullying (6 Μαρτίου) και με πρωτοβουλία της διευθύντριάς μας κ. Ηλιάδη και της καθηγήτριας Αγγλικών μας κ. Τέγου οργανώσαμε μια συζήτηση με θέμα το bullying στις μέρες μας. Στη συζήτηση συμμετείχαν μαθητές και από τις τρεις τάξεις του γυμνασίου μας, κυρίως αυτοί που εμπλέκονται στα προγράμματα και στις ομάδες που έχουμε δημιουργήσει (περιβαλλοντικό, πολιτιστικό, βυζαντινής ιστορίας κλπ.).
Κατά τη γνώμη μου, οι δύο διδακτικές ώρες που αφιερώσαμε άξιζαν τον κόπο και οι προσπάθειες των καθηγητριών μας που έπαιζαν το ρόλο του καθοδηγητή στη συζήτηση απέδωσαν καρπούς. Καταφέραμε να ευαισθητοποιηθούμε και να γνωρίσουμε καλύτερα τη σημασία και τις συνέπειες του bullying στα παιδιά, εκφράσαμε όλοι τις απόψεις μας πάνω σε αυτό το θέμα, προβληματιστήκαμε και μάθαμε πολλά νέα, χρήσιμα πράγματα από αυτή την άκρως ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική συζήτηση. Προσωπικά, μου δόθηκε η ευκαιρία να συνειδητοποιήσω την έκταση του προβλήματος αυτού καλύτερα και να γνωρίσω τις θλιβερές επιδράσεις του σε πολλούς αθώους συνομήλικούς μου σήμερα, που βιώνουν καθημερινά την άθλια αυτή κατάσταση, όντας ανήμποροι να αντιδράσουν από φόβο μήπως λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις. Η εκτενέστατη ανάλυση του θέματος καθώς και των διάφορων ιδιαίτερων πτυχών του από όλους τους συμμετέχοντες με οδήγησε στη δημιουργία μιας πιο σφαιρικής άποψης για το πρόβλημα αυτό. Αξιοσημείωτο είναι ότι για την ομαλότερη ένταξή μας στο νόημα και στην ουσία της συζήτησης καθώς και για την καλύτερη κατανόηση του θέματος με το οποίο θα ασχολούμασταν, οι καθηγήτριές μας μάς πρόβαλαν διάφορες σχετικές με το bullying φωτογραφίες, στίχους, ζωγραφιές και αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα έτσι ώστε να μας κεντρίσουν το ενδιαφέρον και να μας προσφέρουν ερεθίσματα, τα οποία θα αξιοποιούσαμε κατάλληλα, όταν θα μπαίναμε αργότερα στο κύριο και κεντρικό θέμα της συζήτησης μας. Τέλος, έπειτα από την αναφορά όλων αυτών των ωφελημάτων της συζήτησής μας θα ήθελα να ευχαριστήσω τη διευθύντριά μας κ. Ηλιάδη όπως και την κ. Τέγου για την ενασχόλησή τους πάνω σε τέτοια σύγχρονα θέματα και προβλήματα, που ο κάθε μαθητής πρέπει να γνωρίζει, καθώς και την προσπάθειά τους να περάσουν το μήνυμα αυτών σε όλα εμάς τα παιδιά. Τέτοιες κινήσεις είναι άξιες συγχαρητηρίων και πρέπει κατά τη γνώμη μου να προωθηθούν και στην ευρύτερη σχολική κοινότητα της πόλης αλλά και της χώρας μας έτσι ώστε όλοι να αποκτήσουμε ευσυνειδησία, να ευαισθητοποιηθούμε και να πάρουμε θέση πάνω σε τέτοια σοβαρά και επείγοντα κοινωνικά ζητήματα που γίνονται γνωστά σε όλο τον κόσμο και διασύρουν τη χώρα μας παγκοσμίως. Ας κάνουμε εμείς το πρώτο βήμα για την καλυτέρευση των σχολικών συνθηκών, ας προσπαθήσουμε όλοι μαζί άμεσα και έμμεσα να εξαλλείψουμε τέτοια φαινόμενα βίας από τα ελληνικά σχολεία και ας ανέβουμε ένα παραπάνω επίπεδο στον τομέα της εκπαίδευσης σαν χώρα, πράγμα καθοριστικό για τις μελλοντικές γενιές, στις δύσκολες εποχές που διανύουμε.
Στέλιος Γουναρόπουλος
Μαθητής Β? Τάξης του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων
Ενδοσχολική βία κείμενο από τη μαθήτρια της Β΄Γυμνασίου Πολύζου Αθηνά