Την Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2025, μαθητές της Γ΄ τάξης του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων, με υπεύθυνη την κ. Μαυρομμάτη Ειρήνη – Φυσικό, συνδέθηκαν και παρακολούθησαν διαδικτυακά μία ενδιαφέρουσα ενημέρωση και περιήγηση σχετικά με το πείραμα ATLAS το οποίο διεξάγεται στο CERN (Γενεύη, Ελβετία). Οι μαθητές ενημερώθηκαν για την ιστορία και τους σκοπούς του CERN, για τα πειράματα που γίνονται και ειδικότερα για το πείραμα ATLAS. Άκουσαν για επιταχυντές, ανιχνευτές, για επιταχύνσεις και συγκρούσεις σωματιδίων, για αδρόνια, μποζόνια, μιόνια, κουάρκς, για το μποζόνιο Higgs.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών, CERN (Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire) ιδρύθηκε το 1954, βρίσκεται δυτικά της Γενεύης, στα σύνορα Ελβετίας και Γαλλίας και είναι το μεγαλύτερο εργαστήριο πυρηνικής και σωματιδιακής φυσικής στον κόσμο. Χιλιάδες επιστήμονες, φυσικοί, μηχανικοί, μεταξύ των οποίων και πολλοί Έλληνες, εργάζονται στα διάφορα πειράματα, στα οποία χρησιμοποιώντας τους πλέον προχωρημένους και σύνθετους επιταχυντές και ανιχνευτές επιταχύνουν σωματίδια σε ταχύτητες λίγο μικρότερες από την ταχύτητα του φωτός, προκαλούν συγκρούσεις και διερευνούν τη θεμελιώδη δομή της ύλης και τους βασικούς νόμους του σύμπαντος, τη μετατροπή ύλης – ενέργειας, έως τις επιπλέον διαστάσεις και τα σωματίδια που θα μπορούσαν να συνθέσουν τη σκοτεινή ύλη.
O ATLAS είναι στην ουσία ένας κυλινδρικός ανιχνευτής με μήκος 46m, διάμετρο 25m και βάρος περίπου 7.000 τόνους, τοποθετημένος σε συγκεκριμένο σημείο του μεγάλου επιταχυντή του CERN, του LHC (Large Hadron Collider – Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων), ο οποίος είναι ένας τεράστιος υπόγειος κυκλικός δακτύλιος σε μέσο βάθος 100 m κάτω από την επιφάνεια της Γης, με μήκος περιφέρειας 26,7 km και πλάτος 3m. Με το πείραμα ATLAS ερευνάται ένα ευρύ φάσμα της φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων και κυρίως το σωματίδιο (μποζόνιο) Higgs, η ύπαρξη του οποίου είχε προβλεφθεί το 1964 και το οποίο ανιχνεύτηκε το 2012, ενώ με το πείραμα συνεχίζεται η μελέτη του. Παράλληλα, για τις ανάγκες των διαφόρων πειραμάτων, αναπτύσσονται συνεχώς νέες τεχνολογίες, οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής, όπως στις θετικές επιστήμες, την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών (π.χ. υπεραγώγιμοι μαγνήτες), την ιατρική (π.χ. 3D έγχρωμη ακτινογραφία), τη βιομηχανία κλπ. Η πιο διάσημη εφαρμογή είναι ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web ή www), που αναπτύχτηκε στο Cern το 1989.
Η διαδικτυακή ξενάγηση πραγματοποιήθηκε από τους Έλληνες ερευνητές του CERN, την κ. Ραχήλ – Μαρία Αβραμίδου, τον κ. Χρυσόστομο Βαλδεράνη και τον κ. Δημήτρη Δαμιανόγλου, τους οποίους ευχαριστούμε πολύ.
