Το Πείραμα του Ερατοσθένη στο 3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2025,  την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, πραγματοποιήθηκε για μια ακόμη φορά, στην αυλή του σχολείου μας  το «Πείραμα του Ερατοσθένη»,  ένα ιστορικό πείραμα με το οποίο ο σπουδαίος μαθηματικός, αστρονόμος, γεωγράφος,  Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, τον 3ο π.Χ. αιώνα, μέτρησε με αξιοθαύμαστη για την εποχή του ακρίβεια την περιφέρεια της Γης, πραγματοποιώντας ένα από τα πιο σημαντικά και όμορφα πειράματα.

Αφορμή για το ιστορικό πείραμα υπήρξε μια πληροφορία που ο Ερατοσθένης διάβασε σε ένα πάπυρο, ότι στις 21 Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο) στην πόλη Συήνη (Ασσουάν) της Αιγύπτου, ο ήλιος κατοπτριζόταν ολόκληρος στον πυθμένα ενός πηγαδιού και οι στύλοι δεν έριχναν καθόλου σκιά, ενώ δεν συνέβαινε το ίδιο στην Αλεξάνδρεια, όπου ζούσε ο Ερατοσθένης. Στη συνέχεια, στην Αλεξάνδρεια, μετρώντας το ύψος μιας ράβδου και το μήκος της σκιάς της και χρησιμοποιώντας απλές γνώσεις μαθηματικών υπολόγισε την περιφέρεια της γης μεγάλη ακρίβεια για την εποχή του, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα την σφαιρικότητα της γης.  

Το «Πείραμα του Ερατοσθένη» το οποίο εντυπωσιάζει με τη σύλληψή του, τα απλά όργανα που χρησιμοποιήθηκαν και  τη μεγάλη ακρίβεια για την εποχή του, αποτελεί μια πανελλήνια σχολική δράση, η οποία   πραγματοποιείται την ίδια ημέρα (εαρινή ή φθινοπωρινή ισημερία) από εκατοντάδες σχολεία της Ελλάδας και όλης  της Ευρώπης. 

Ακολουθώντας τα βήματα του Ερατοσθένη, στην αυλή του σχολείου μας, μαθητές και μαθήτριες των Γ΄ και Β΄ τάξεων εργάστηκαν σε δύο ομάδες και μέτρησαν το ύψος μιας κατακόρυφης ράβδου  και το μήκος της σκιάς της στο οριζόντιο επίπεδο, την ώρα της μεσουράνησης του ήλιου (12:41:21), που ο Ήλιος βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο και τα σώματα έχουν τη μικρότερη σκια. Στη συνέχεια, έχοντας βρει την απόσταση του σχολείου από τον Ισημερινό, με βασικές γνώσεις τριγωνομετρίας και  απλές μαθηματικές πράξεις,  υπολόγισαν την περιφέρεια της γης και την ακτίνα της.

H βιωματική προσέγγιση του υπολογισμού της περιφέρειας και της ακτίνας της Γης, αλλά και η χρήση βασικών εννοιών της επιστημονικής μεθόδου (παρατήρηση, υπόθεση, πείραμα – μετρήσεις, συμπέρασμα) ήταν σημαντικά στοιχεία κατά την πραγματοποίηση  του πειράματος. Οι μαθητές συνεργάστηκαν με προθυμία και ενθουσιασμό και οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν εύκολα, καθώς η ηλιοφάνεια ήταν μεγάλη.  Και η  χαρά όλων ήταν μεγαλύτερη,  βρίσκοντας τιμές πολύ κοντά στις πραγματικές !

Τον συντονισμό της δράσης είχαν οι εκπαιδευτικοί, Μαυρομμάτη Ειρήνη – Φυσικός, Μπλούνα Καλλιόπη – Μαθηματικός, Τσαγκαδόπουλος Χαράλαμπος – Μαθηματικός.

Συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά για την προθυμία, τη συνεργασία και τον ενθουσιασμό με τον οποίο συμμετείχαν!