Στην τριήμερη εκπαιδευτική εκδρομή που πραγματοποιήθηκε το Φεβρουάριο, μας δόθηκε η ευκαιρία να περιδιαβούμε στην ερειπωμένη καστροπολιτεία  του Μυστρά και την επιβλητική Μονεμβασιά και να ανακαλύψουμε σημαντικά μνημεία του βυζαντινού πολιτισμού.

Το πρωινό της 14^ης  Φεβρουαρίου αναχωρήσαμε από την πόλη μας με προορισμό την ιστορική πόλη της Σπάρτης. Κατά τη διάρκεια του πολύωρου ταξιδιού μας κάναμε αρκετές στάσεις με πρώτη στις Θερμοπύλες, όπου αποδώσαμε φόρο τιμής στους 300 του Λεωνίδα. Ακολούθησε αυτή στον Ισθμό της Κορίνθου, μέρος με μεγάλη εμπορική και οικονομική σημασία από την εποχή του μεγάλου πολιτικού Χαρίλαου Τρικούπη.

 Φτάσαμε στη Σπάρτη κουρασμένοι από το μακρινό ταξίδι. Ξεκουραστήκαμε για λίγο στο ξενοδοχείο μας και στη συνέχεια ανανεωμένοι κάναμε μια πρώτη γνωριμία με την πόλη. Οι εντυπώσεις που μας άφησε ήταν εξαιρετικά καλές , τελειώνοντας έτσι όμορφα την πρώτη ημέρα της εκδρομής μας.

Την  επόμενη μέρα, αφού πήραμε ένα γερό πρωινό, κατευθυνθήκαμε προς την καστροπολιτεία του Μυστρά. Αντικρίσαμε καταπληκτικά βυζαντινά μνημεία, εκκλησίες, ερείπια σπιτιών, αρχοντικά, παλάτια, πέτρες και τοίχους με στοιχεία ελληνικού και φράγκικου πολιτισμού. Ξεκινήσαμε την περιδιάβασή μας από το κάστρο του Βιλλαρδουίνου που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου. Παρατηρήσαμε την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του και βγάλαμε αναμνηστικές φωτογραφίες. Στη συνέχεια περιηγηθήκαμε σε σημαντικές εκκλησίες με κυριότερες την Παντάνασσα, την αξιοθαύμαστη Περίβλεπτο, τον Αγ. Δημήτριο με τον μαρμάρινο δικέφαλο αετό στο δάπεδο και την αξιομνημόνευτη Αγία Σοφία, όλες εξαιρετικά δείγματα μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής.

Γεμάτοι από μοναδικές εικόνες και εντυπώσεις συνεχίσαμε ακάθεκτοι το οδοιπορικό μας. Αργά το μεσημέρι φθάσαμε κάτω από τον πελώριο βράχο της Μονεμβασιάς. Προχωρήσαμε στο κεντρικό γραφικό καλντερίμι και βρεθήκαμε στην κεντρική πλατεία της πόλης. Γύρω της παρατηρήσαμε πέτρινα ψηλά σπίτια τα περισσότερα στην απόχρωση της ώχρας. Ακόμα, πολλές εκκλησίες με μεγαλύτερη και γνωστότερη αυτή του Ελκόμενου Χριστού. Έχοντας όμως μεγάλη όρεξη για εξερεύνηση, αποφασίσαμε ν? ανέβουμε στην πάνω πόλη, στην κορυφή του  λόφου της Μονεμβασιάς. Εκεί δέσποζε η εκκλησία της Αγίας Σοφίας, ένα μοναδικό βυζαντινό μνημείο. Την απολαύσαμε, όπως και την πανέμορφη θέα της γαλάζιας θάλασσας που απλώνονταν μπροστά μας. Δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε μια επίσκεψη και στο σπίτι του ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσου. Για κακή μας τύχη όμως ήταν κλειστό. Περάσαμε το χρόνο μας με ένα δροσερό αναψυκτικό απολαμβάνοντας το ανεπανάληπτο τοπίο, πριν πάρουμε το δρόμο της επιστροφής για τη Σπάρτη.

Η εκδρομή μας όμως δεν είχε μόνο εκπαιδευτικό χαρακτήρα αλλά και ψυχαγωγικό. Κάναμε λοιπόν μια νυχτερινή έξοδο στην πόλη.  Περάσαμε υπέροχα ακούγοντας μουσική, χορεύοντας και παίζοντας επιτραπέζια παιχνίδια.

Με την αυγή της τρίτης ημέρας επιβιβαστήκαμε στο λεωφορείο για να επιστρέψουμε στα Τρίκαλα. Η αναχώρηση μας λύπησε. Μας ήταν δύσκολο ν΄ αποχωριστούμε  αυτόν τον τόπο. Μια στάση όμως στην παλιά πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, το γραφικό Ναύπλιο, μας ενθουσίασε. Εκεί επισκεφτήκαμε  το Παλαμήδι, απ? όπου η θέα ήταν φανταστική. Μπορούσες ν? απολαύσεις όλη την όμορφη πόλη του Ναυπλίου. Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε η στενάχωρη φυλακή του Κολοκοτρώνη. Εξίσου ενδιαφέρον ήταν το μουσείο που επισκεφτήκαμε με πολλά σημαντικά βυζαντινά εκθέματα.

Η άφιξή μας στα Τρίκαλα αργά το βράδυ σήμαινε και το τέλος αυτής της επιμορφωτικής εκδρομής. Μια εκδρομή που μας εφοδίασε με πολλά ερεθίσματα για να κατανοήσουμε τη σπουδαιότητα του ιστορικού πλούτου που αυτοί οι τόποι διαθέτουν. Αποκομίσαμε πολλές γνώσεις και πολύτιμες εμπειρίες και διευρύναμε έτσι τον πνευματικό μας ορίζοντα. Μας έδωσε κίνητρα για ν? ασχοληθούμε και να μελετήσουμε με μεγαλύτερη προσοχή και βάθος τον σπουδαίο βυζαντινό πολιτισμό. Ν? ανακαλύψουμε τα μνημεία, την τέχνη, τα πρόσωπα, τη ζωή τους μέσα στη βυζαντινή κοινωνία καθώς και την ιδεολογία τους.

ΜΠΛΟΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ - ΝΤΟΥΒΛΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ - ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑΣ - ΤΣΙΛΙΩΝΗΣ ΚΙΜΩΝ

Ξυπvήσαμε vωρίς τo πρωί, επιβιβαστήκαμε στα λεωφoρεία και κατευθυvθήκαμε πρoς τη Βυζαvτιvή καστρoπoλιτεία τoυ Μιστρά , πoυ είvαι oλόκληρη έvα υπαίθριo μoυσείo και απoτελεί αvτιπρoσωπευτικό δείγμα βυζαvτιvής πόλης. Ο ψηλός αυτός λόφoς με τα μovαστήρια και τις εκκλησίες τoυ, τα ερειπωμέvα αvάκτoρα και τις φυσικές oμoρφιές μας άφησε αξέχαστες εvτυπώσεις. Επισκεφθήκαμε πoλλές εκκλησίες όπως τη μovή τoυ Περιβλέπτoυ, της Παvτάvασσας και τo vαό της Αγίας Σoφίας και τoυ Αγίoυ Δημητρίoυ. Αφoύ περπατήσαμε κι εξερευvήσαμε κάθε γωvιά τoυ Μιστρά και θαυμάσαμε τις αξιόλoγες τoιχoγραφίες της επoχής, πήγαμε στo Βυζαvτιvό Μoυσείo, στo oπoίo συvαvτήσαμε γλυπτά, επιγραφές, βυζαvτιvές εικόvες και τμήματα τoιχoγραφιώv. Αvαχωρώvτας από τη βυζαvτιvή αυτή πoλιτεία και με εvδιάμεση στάση για φαγητό, επισκεφθήκαμε τη Μovεμβασιά, μία μικρή ιστoρική πόλη της αvατoλικής Πελoπovvήσoυ. Γvωστή ως «Βράχoς της Μovεμβασιάς», απoτελεί μικρή vησίδα πoυ συvδέεται με γέφυρα σε σχηματιζόμεvo λαιμό συvoλικoύ μήκoυς 400 μέτρωv με τη σημεριvή παραλία. Καθώς φτάvαμε ατεvίσαμε τη σκαρφαλωμέvη στo βράχo βυζαvτιvή καστρoπoλιτεία. Η είσoδoς για τo σημεριvό παραδoσιακό oικισμό είvαι ιδιαιτέρως γραφική. Τη διαβαίvει καvείς μovάχα με τα πόδια, έτσι όπως γίvεται η κυκλoφoρία και μέσα στηv πόλη, η oπoία με τη μovαδική της αρχιτεκτovική δίvει εικόvες βγαλμέvες από τα ηρωικά χρόvια της επoχής τoυ μεσαίωvα. Αξέχαστες θα μας μείvoυv oι εvτυπώσεις από τηv περιδιάβαση στηv παλιά πόλη με χίλια χρόvια ακμής και δόξας. Απ? τo κεvτρικό εμπoρικό καλvτερίμι, μέχρι τις επάλξεις τoυ διπλoύ τείχoυς, συvαvτήσαμε δρoμάκια, μικρoμάγαζα, αρχovτικά, αψίδες, βυζαvτιvές εκκλησίες. Περπατώvτας αvατoλικά συvαvτήσαμε μία όμoρφη πλατεία με έvα μεγάλo καvόvι και τo βυζαvτιvό εκκλησάκι τoυ Χριστoύ τoυ Ελκόμεvoυ. Συvαvτήσαμε ακόμη τo σπίτι τoυ πoιητή Γιάvvη Ρίτσoυ, πoυ καταγόταv απ? τη Μovεμβασιά. Αργά τo απόγευμα γυρίσαμε στη Σπάρτη και μετά από τη vυχτεριvή μας διασκέδαση, γυρίσαμε στo ξεvoδoχείo.

Τρίτη μέρα

Τηv τρίτη μέρα ξυπvήσαμε πάλι vωρίς κι αφoύ ετoιμαστήκαμε, ξεκιvήσαμε για τo Ναύπλιo. Σταματήσαμε στo άγαλμα τoυ Λεωvίδα στη Σπάρτη και μετά από λίγες ώρες είχαμε φτάσει στo Ναύπλιo, τηv παvέμoρφη πρωτεύoυσα τoυ voμoύ Αργoλίδας. Στηv αρχή επισκεφθήκαμε τo ιστoρικό κάστρo τoυ Παλαμηδιoύ πoυ στεφαvώvει τηv πόλη. Η θέα από εκεί ήταv μovαδική, καθώς μπoρέσαμε και θαυμάσαμε τo Μπoύρτζι, πoυ απoτελεί εικόvα μovαδικής oμoρφιάς. Τέλoς, είδαμε πoλλά μvημεία της ιστoρίας μας, όπως τη φυλακή όπoυ έζησε o Κoλoκoτρώvης. Περπατώvτας στηv πόλη τoυ Ναυπλίoυ θαυμάσαμε τα γραφικά σoκάκια, τα βεvετσιάvικα μπαλκόvια και τα υπέρoχα vεoκλασικά αρχovτικά. Επισκεφθήκαμε τo αρχαιoλoγικό Μoυσείo τoυ Ναυπλίoυ και αφoύ φάγαμε πήραμε τo δρόμo για τηv επιστρoφή. Αv και oι ώρες τoυ ταξιδιoύ μας ήταv πoλλές, πέρασαv γρήγoρα συζητώvτας για τις εvτυπώσεις μας απ? αυτήv τηv τόσo συvαρπαστική εκδρoμή. Μπoρέσαμε και γvωρίσαμε κάπoιες από τις oμoρφιές της Ελλάδας μας και πληρoφoρηθήκαμε για τηv ιστoρία της. Με εvδιάμεση στάση στη Λαμία, τo βράδυ φτάσαμε στηv πόλη μας φαvερά κoυρασμέvoι, αλλά χαρoύμεvoι και γεμάτoι καιvoύριες εμπειρίες.

Πάει κι αυτή η εκδρoμή! Μια γλυκιά voσταλγία θα συvoδεύει τις αvαμvήσεις μας απ? αυτήv. Ελπίζoυμε vα ακoλoυθήσoυv κι άλλες τόσo όμoρφες εκδρoμές πoυ θα μας δώσoυv τηv ευκαιρία vα διασκεδάσoυμε αλλά και vα γvωρίσoυμε κι άλλες περιoχές της χώρας μας, τα αξιoθέατά τoυς, τηv ιστoρία και τov πoλιτισμό τoυς.

Η μαθήτρια της Β? Γυμvασίoυ Τρικάλωv

Πoλύζoυ Αθηvά

του μαθητή του Β3 Αρσένη Γιώργο

EIKONES APO MISTRA_MONEMBASIA

του μαθητή της Β΄τάξης 3^ου Γυμνασίου Τρικάλων Στέφανου Ντούβλη

Στα πλαίσια του προγράμματος «Όψεις Βυζαντινού πολιτισμού:  Μνημεία και Προσωπογραφίες»δημιούργησα μια συγκριτική παρουσίαση στην οποία έφερα σε αντίθεση τις σύγχρονες γυναίκες του 21^ου αιώνα με τις γυναίκες της εποχής του βυζαντίου. Είχα έτσι την ευκαιρία να μελετήσω περισσότερο τις πτυχές του βυζαντινού πολιτισμού και της βυζαντινή κοινωνίας, ιδιαίτερα την τεράστια σημασία της γυναίκας στο Βυζάντιο.

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι. Στο Στρατηγικόν του Κεκαυμένου διαβάζουμε : “Τας θυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας και απροόπτους “. Οι έξοδοι, πάντα με συνοδεία, για την εκκλησία, τα πανηγύρια και το λουτρό, καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικά πρόσωπα, ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξω από το σπίτι.Επίσης, δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τους άνδρες, παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα, όπως για παράδειγμα ο πατέρας, ο σύζυγος και οι αδελφοί. Συχνά έτρωγε σε χωριστή αίθουσα, όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα της. Από πολύ μικρή μάθαινε “τα του οίκου”, ενώ οι γραμματικές γνώσεις της περιορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση. Κάποιες γυναίκες, αναλογικά ελάχιστες, αποκτούσαν και ευρύτερη μόρφωση. Όμως παρά τον δευτερεύοντα ρόλο της στα κοινά, πολλές φορές κυριαρχούσε στην οικογενειακή ζωή. Φρόντιζε τα παιδιά της όσο περισσότερο της επέτρεπαν οι δυνάμεις της και τα υπεραγαπούσε. Εκτός όμως από την φροντίδα των παιδιών της και τον καλλωπισμό της ίδιας ( οι γυναίκες ακόμη και τότε φρόντιζαν υπερβολικά την εμφάνισή τους ) και παρά την όποια μη συχνή συμμετοχή της στα κοινά, υπήρχαν πολλές εξαιρέσεις και αρκετές γυναίκες του βυζαντίου έπαιζαν σημαντικό ρόλο ακόμη και στην διοίκηση του κράτους, με πιο ηχηρό παράδειγμα αυτό της αυτοκράτειρας Αυγούστας Θεοδώρας. Η Θεοδώρα, γυναίκα του μεγάλου αυτοκράτορα του βυζαντίου Ιουστινιανού, έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο δίπλα στον αυτοκράτορα και μάλιστα σύμφωνα με πολλούς καταξιωμένους ερευνητές ήταν καθοριστική για την πορεία όχι μόνο του Ιουστινιανού αλλά και του βυζαντίου ως υπερδύναμη γενικότερα καθώς ο άντρας της την συμβουλευόταν σε πολλά σημαντικά θέματα και μάλιστα χάρη στην δική της στήριξη κατάφερε να αντέξει την πίεση των «δυνατών»(μεγάλων γαιοκτημόνων που απειλούσαν την κεντρική εξουσία) και να τους περιορίσει σημαντικά. Όλα αυτά από μία γυναίκα, μια γυναίκα η οποία με την εξυπνάδα και την αποφασιστικότητά της κατάφερα να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός έθνους, αλλά και ολόκληρης της ιστορίας.

Στο τέλος, έχοντας κατανοήσει όλες αυτές τις πληροφορίες, καταλαβαίνουμε την τεράστιας σημασίας θέση της γυναίκας στη βυζαντινή κοινωνία, την τεράστια συμμετοχή της στην ροή της βυζαντινής και όχι μόνο, ιστορίας. Φυσικά δεν χρειαζόμουν εγώ με όλα αυτά τα δεδομένα για να σας δώσω να το καταλάβετε αυτό, καθώς είναι κάτι που μπορεί εύκολα κάποιος να αντιληφθεί αν απλά δει το πόσο σημαντικές είναι οι γυναίκες στην σύγχρονη κοινωνία. Πλέον, ο ρόλος και τα δικαιώματά τους είναι πιο διευρυμένα και η συμβολή τους στην κοινωνία? ανυπολόγιστη!

της μαθήτριας του Β3 του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων Παπαγόρα Λυδίας (Σχολικό  έτος 2012-2013)

MYSTRAS_MONEMBASIA

Εντυπώσεις από τη μαθήτρια του Β4 Τσαγκαδοπούλου Ζωή

EKDROMH STO MISTRA_MONEMBASIA

1η ημέρα

• Διαδρομή μέχρι τον Ισθμό
• Εντυπώσεις από τον Ισθμό
• Διαδρομή μέχρι την πόλη της Σπάρτης
• Άφιξη στη Σπάρτη και στο ξενοδοχείο
• Ξενάγηση στην πόλη το βράδυ

Αναχώρηση από τα Τρίκαλα – Διαδρομή μέχρι τον Ισθμό της Κορίνθου

Την Πέμπτη 14 Φεβρουαρίου 2013 βρεθήκαμε όλοι στον χώρο του σχολείου, με σκοπό να ξεκινήσουμε για την εκδρομή που με τόση αγωνία περιμέναμε τις προηγούμενες μέρες.

Γύρω στις 8 το πρωί το ταξίδι μας άρχισε. Έπειτα από τις απαραίτητες ανακοινώσεις, μπορούσαμε όλοι να ασχοληθούμε με ό,τι μας άρεσε. Μέχρι να φτάσουμε στον Ισθμό ? μια διαδρομή 4 έως 5 ωρών ? ήμασταν κουρασμένοι από το πολύωρο ταξίδι. Ήμασταν, ωστόσο, πολύ χαρούμενοι και ενθουσιασμένοι που θα επισκεπτόμασταν τη Σπάρτη, τον βυζαντινό Μυστρά και την επιβλητική Μονεμβασιά.

Εντυπώσεις από τον Ισθμό

Φτάνοντας στο Ισθμό, κάναμε μια στάση 30 περίπου λεπτών για να ξεκουραστούμε. Αφού φάγαμε κάτι πρόχειρο, περάσαμε τον δρόμο και φτάσαμε στη παλιά γέφυρα απ΄ όπου απολαύσαμε την υπέροχη θέα του Ισθμού από ψηλά. Εκείνη τη στιγμή, συνέβη και μια κατολίσθηση συνοδευόμενη από  πτώση ενός βράχου από την αριστερή πλευρά του Ισθμού στη θάλασσα. Το θέαμα ήταν πραγματικά εντυπωσιακό. Αφού τραβήξαμε τις φωτογραφίες μας, επιστρέψαμε στο λεωφορείο που μας περίμενε για να αναχωρήσουμε και πάλι για τη Σπάρτη.

 Διαδρομή μέχρι την πόλη της Σπάρτης – Άφιξη στο ξενοδοχείο

Όταν, τελικά, φτάσαμε στην πόλη της Σπάρτης την πατρίδα του Λεωνίδα , είδαμε μια αρκετά όμορφη πόλη, με τέλεια ρυμοτομία καθώς ήταν χτισμένη με το ιπποδάμειο σύστημα μετά την καταστροφή της από σεισμό. Δυστυχώς, πολλές άχαρες, τσιμεντένιες πολυκατοικίες, κατέστρεφαν την γενικά όμορφη εικόνα.

Το ξενοδοχείο μας «Διόσκουροι» βρίσκεται κοντά στο κέντρο της Σπάρτης. Φτάσαμε αργά το απόγευμα. Καθώς ήμασταν όλοι εξουθενωμένοι από το πολύωρο ταξίδι, πήγαμε κατευθείαν στα δωμάτιά μας, προκειμένου να ξεκουραστούμε λίγο πριν τη βραδινή ξενάγησή μας στη Σπάρτη, όπου πήραμε μια γεύση από την πόλη και τους ανθρώπους της.

Ξενάγηση στην πόλη της Σπάρτης το βράδυ

Γύρω στις 8, ξεκούραστοι και ανανεωμένοι βγήκαμε από το ξενοδοχείο για τη νυχτερινή περιήγησή μας στη Σπάρτη. Αρχικά πήγαμε στην κεντρική πλατεία και μετά για φαγητό σε μια κοντινή ταβέρνα. Όταν τελειώσαμε το φαγητό μας περνώντας από κάποιους κεντρικούς δρόμους της πόλης γνωρίσαμε την αγορά της και επιστρέψαμε και πάλι στο ξενοδοχείο. Μπαίνοντας στα δωμάτιά μας, κοιμηθήκαμε αμέσως, γιατί έπρεπε να ανακτήσουμε τις δυνάμεις μας για την δύσκολη αυριανή μέρα. Το πρωινό εγερτήριο ήταν στις 7:30 το πρωί.

2η ημέρα

• Επίσκεψη στον Μυστρά
• Επίσκεψη στη Μονεμβασιά
• Επιστροφή στη Σπάρτη
• Βραδινή διασκέδαση

Το πρωινό μας

Την επόμενη μέρα, όταν ξυπνήσαμε, κατεβήκαμε για πρωινό. Στη συνέχεια ετοιμαστήκαμε για την εκδρομή μας στην ερειπωμένη καστροπολιτεία του Μυστρά του 14^ου και 15^ου αιώνα, που ήταν η πρωτεύουσα του Βυζαντινού, Τουρκικού και Βενετσιάνικου Μοριά, χτισμένη στην πλαγιά του Ταϋγέτου. Αργότερα, θα επισκεπτόμασταν την μοναδική επιβλητική Μονεμβασιά, τον βράχο που είναι ενωμένος με την στεριά με μια στενή λωρίδα γης απ? όπου πήρε το όνομά της η περιοχή (μόνη + έμβασις). Στις 8:30 το πρωί αναχωρήσαμε για τον Μυστρά, που απέχει ελάχιστα από την πόλη της Σπάρτης.

Επίσκεψη στον Μυστρά

Φτάνοντας στον Μυστρά, αντικρίσαμε έναν αρκετά ψηλό λόφο, πάνω στον οποίο στέκονταν μισογκρεμισμένα τα ερείπια του βυζαντινού οικισμού. Ξεκινώντας την ανάβαση, θεωρούσαμε ότι θα μας πάρει το πολύ μια ώρα να ανεβούμε στην κορυφή. Όμως οι περισσότεροι απελπιστήκαμε ακούγοντας ότι θα έπρεπε να περπατήσουμε για περίπου 3 ώρες, ώστε να ολοκληρώσουμε την περιήγησή μας. Νιώσαμε, παρόλα αυτά ένα δέος περπατώντας σε ένα από τα πιο σημαντικά βυζαντινά μνημεία, σε μια περιοχή όπου βασίλεψε ο Κωνσταντίνος  ο Παλαιολόγος, που έγινε ο τελευταίος  αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Μια ανατριχίλα διαπέρασε το κορμί μας καθώς περπατούσαμε στα ίδια καλντερίμια και περνάγαμε κάτω από τις ίδιες πύλες που διάβαιναν ιππότες, βυζαντινοί άρχοντες και αρχόντισσες, δεσπότες και αυτοκράτορες.  Στον Μυστρά, τα κυριότερα μνημεία είναι η Βυζαντινή εκκλησία της Παντάνασσας του 15^ου αιώνα, η Ευαγγελίστρια, οι Άγιοι Θεόδωροι, το Αφεντικό, η μονή Περιβλέπτου, η Αγία Σοφία, ο Άγιος Νικόλαος και η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, στον μαρμάρινο δικέφαλο αετό του δαπέδου της οποίας πάτησε και στέφθηκε αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Επίσης, είδαμε πολλές εκκλησίες, εγκαταλειμμένα παλάτια και αρχοντικά, καθώς και άφθονα ερειπωμένα κτήρια, τα οποία παλιότερα αποτελούσαν τα σπίτια των κατοίκων του Μυστρά. Από το κάστρο του Βιλεαρδουίνου που βρίσκεται στη κορυφή του λόφου, είχαμε μοναδική θέα της Σπάρτης και της γύρω περιοχής.

Επίσκεψη στη Μονεμβασιά

Φεύγοντας από τον Μυστρά, ήμασταν όλοι πεινασμένοι. Έτσι, επιστρέψαμε στη Σπάρτη για ένα σύντομο γεύμα και έπειτα αναχωρήσαμε για τη Μονεμβασιά. Η διαδρομή διήρκεσε περίπου μια ώρα και αυτό μας επέτρεψε να ξεκουραστούμε λίγο πριν την επόμενη ανάβασή μας στα απόκρημνα βράχια του λόφου.

Αφού περάσαμε τη στενή λωρίδα γης που συνέδεε τον λόφο με την υπόλοιπη Πελοπόννησο, αντικρίσαμε την επιβλητική καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς. Αρχικά, περιηγηθήκαμε στην Κάτω Πόλη. Θα επισκεπτόμασταν την εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού, ωστόσο δε μας επιτράπηκε η είσοδος. Έτσι, συνεχίσαμε για την Άνω Πόλη. Όλοι χαρήκαμε πολύ όταν μάθαμε ότι η διαδρομή μέχρι την κορυφή ήταν πολύ μικρότερη από τη διαδρομή στον Μυστρά. Είδαμε την υπέροχη εκκλησία της Αγίας Σοφίας, η οποία ακολούθησε το προσχέδιο  της πασίγνωστης Αγίας Σοφίας της Πόλης. Η θέα από ψηλά ήταν καταπληκτική. Στα πόδια μας απλωνόταν η Κάτω Πόλη και το Μυρτώο Πέλαγος. Πληροφορηθήκαμε από τους ντόπιους πως όταν έχει καλό καιρό, στο βάθος διακρίνεται και η Κρήτη.

Πριν αναχωρήσουμε επισκεφθήκαμε και το σπίτι του ποιητή Γιάννη Ρίτσου, ενός από τους μεγαλύτερους ποιητές της Ελλάδας. Από τη βεράντα του σπιτιού, η θέα ήταν καταπληκτική. Αμέσως καταλάβαμε την πηγή έμπνευσης του ποιητή και την αγάπη του για τη θάλασσα και την πατρίδα του. Ξεκινήσαμε για τη Σπάρτη το απόγευμα.

Επιστροφή στη Σπάρτη

Όταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο μας, μας είπαν να ξεκουραστούμε, γιατί αργότερα θα βγαίναμε έξω για φαγητό και μας περίμενε και μια έκπληξη. Ούτως ή άλλως, ήμασταν πολύ κουρασμένοι και λίγες στιγμές χαλάρωσης ήταν απαραίτητες. Όλοι φύγαμε τρέχοντας για τα δωμάτιά μας, για να ετοιμαστούμε για τη βραδινή έξοδό μας. Κατεβήκαμε στο λόμπι και περιμέναμε να αναχωρήσουμε. Φύγαμε από το ξενοδοχείο γύρω στις 8:30.

Βραδινή διασκέδαση

Αφού ακούσαμε το πρόγραμμα για τη βραδιά, σκορπιστήκαμε  για να φάμε κάτι και μετά ξανασυγκεντρωθήκαμε περιμένοντας την έκπληξη. Μόλις ακούσαμε ότι θα πηγαίναμε σε μια καφετέρια που λειτουργούσε και ως μπαρ τα βράδια, χαρήκαμε πολύ. Παραγγείλαμε ότι αναψυκτικό θέλαμε, χορέψαμε και γενικά διασκεδάσαμε. Με λίγα λόγια, η βραδιά μας ήταν υπέροχη! Στο ξενοδοχείο επιστρέψαμε γύρω στις δώδεκα και μισή. Κοιμηθήκαμε αμέσως. Ήμασταν εξαντλημένοι, αλλά και γεμάτοι νέες γνώσεις, εικόνες και εμπειρίες από όσα είχαμε συναντήσει. Η μελαγχολία του τέλους της εκδρομής και της επιστροφής άρχιζε σιγά σιγά να κάνει αισθητή την παρουσία της.

 3η ημέρα

• Αναχώρηση από τη Σπάρτη ? διαδρομή μέχρι το Ναύπλιο
• Εντυπώσεις από την πόλη του Ναυπλίου
• Επιστροφή στα Τρίκαλα

Αναχώρηση από τη Σπάρτη – Διαδρομή προς το Ναύπλιο

Ξυπνήσαμε και πάλι στις 7:30. Μετά το χορταστικό πρωινό επισκεφθήκαμε το άγαλμα του Λεωνίδα, όπου βγάλαμε και κάποιες αναμνηστικές φωτογραφίες και στη συνέχεια αναχωρήσαμε για το Ναύπλιο, αφήνοντας πίσω μας τη φιλόξενη πόλη της Σπάρτης.

Μέχρι να φτάσουμε στο Ναύπλιο, ταξιδέψαμε αρκετές ώρες. Ήμασταν εκεί το μεσημέρι.

Εντυπώσεις από το Ναύπλιο

Αρχικά, ανεβήκαμε στο κάστρο του Παλαμηδιού, όπου είδαμε τη φυλακή του Κολοκοτρώνη. Μπαίνοντας στο κελί όπου ο μεγάλος ήρωας της επανάστασης έζησε για 3 περίπου χρόνια, νιώσαμε θλίψη και ντροπή για τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες συμπεριφέρθηκαν στον μεγάλο αγωνιστή της ελευθερίας. Ας ελπίσουμε πως τέτοιες πράξεις δε θα επαναληφθούν.  Στη συνέχεια, απολαύσαμε την υπέροχη θέα προς το σύγχρονο Ναύπλιο και την Ακροναυπλία. Από το κάστρο μπορούσαμε να δούμε και το Μπούρτζι, το νησάκι ? φρούριο του Ναυπλίου. Στην επιστροφή μας στην πόλη, επισκεφθήκαμε το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ναυπλίου, ένα μικρό σε έκταση, μα πολύ πλούσιο σε εκθέματα μουσείο. Μια σύντομη βόλτα στα στενά του Ναυπλίου, της πρώτης πρωτεύουσας της Ελλάδας  μας πληροφόρησε για τα πρώτα χρόνια του νέου Ελληνικού κράτους, τον Καποδίστρια και το άδοξο τέλος του. Αφού αγοράσαμε κάποια αναμνηστικά, φύγαμε από το Ναύπλιο γύρω στις 13:30.

 Επιστροφή στα Τρίκαλα

Μέχρι τα Τρίκαλα, η διαδρομή μας διήρκεσε άλλες 5 περίπου ώρες. Περάσαμε πάλι από τον Ισθμό της Κορίνθου, χωρίς αυτή τη φορά να κάνουμε στάση. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού περάσαμε ωραία και λίγο βαρετά,  καθώς συζητούσαμε τις εντυπώσεις μας και προσπαθούσαμε  να σκοτώσουμε την ώρα μας ακούγοντας μουσική ή παίζοντας διάφορα παιχνίδια και αναπολώντας όμορφες στιγμές που ζήσαμε τις τελευταίες 3 μέρες. Τελικά, φτάσαμε στα Τρίκαλα αργά το βράδυ. Ήταν μια αξέχαστη εμπειρία την οποία θα ήθελα με μεγάλη μου ευχαρίστηση να επαναλάβω. Από Δευτέρα επιστροφή στο σχολείο και στη ρουτίνα της σχολικής ζωής.

Εφέτος (σχολικό έτος 2012-2013) στο σχολείο μας εκπονείται καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων με θέμα «Εργαστήρι Ζωγραφικής: Εικαστική Αποτύπωση των Μνημείων της Ακρόπολης-Παρθενώνα», στο οποίο συντονίστρια είναι η  κ.Καλλέργη-Γιάκου Ντία, καθηγήτρια εικαστικών.

Τα υποθέματα, οι επιμέρους διαστάσεις-όψεις  του  που προσεγγίζουν  οι μαθητές αφορούν τη γνώση  του  Παρθενώνα  και  των  Μνημείων  της  Ακρόπολης, τη μελέτη στη  θεωρία  και  πράξη, την  ένταξή  τους  στο  Ιστορικό  Πλαίσιο του Χρυσού  Αιώνα  (5^ος αι. π.Χ.), την λεπτομερειακή  ιστορική ? αρχαιολογική  ανάλυσή  τους, την εικαστική  τους  αποτύπωση με ζωγραφική  απόδοση  και  παραγωγή  νέων  έργων  τέχνης. Οι  παιδαγωγικοί  στόχοι  που τίθενται σε αυτή την περίπτωση είναι επομένως γνωστικοί, αξιακοί, συναισθηματικοί-βιωματικοί, όσο και απόκτησης  εικαστικών  δεξιοτήτων. Επίσης οργανωτικοί, με ψηφιοποίηση των  έργων  ζωγραφικής  απόδοσης  των  μαθητών-μαθητριών  και  διοργάνωση  έκθεσης, πραγματικής  και  εικονικής.

Η  έμπρακτη  πιστοποίηση  της  αξίας  του  αρχαίου  ελληνικού  πολιτισμού, ως  πηγής  έμπνευσης συντελείται με τον τρόπο αυτό μέσω της μεθοδολογίας  υλοποίησης του προγράμματος και των συνεργασιών  με  άλλους  φορείς,  τα οποία εδράζονται στα ακόλουθα στάδια: 1. Εντοπισμός ? επεξεργασία  εικονογραφικού  υλικού: Ζωγραφικοί  πίνακες, Σκαριφήματα, Σχέδια, Αρχιτεκτονικές και  Ζωγραφικές  Αναπαραστάσεις, Τεκμήρια  (ομαδοσυνεργατική  μέθοδος  project) 2. Συνεργασία  με  το  νέο  Μουσείο  της  Ακρόπολης: Επίσκεψη ? Παρακολούθηση  σχετικού  Εκπαιδευτικού  Προγράμματος 3. Οργάνωση  έκθεσης  ζωγραφικής, πραγματικής  και  εικονικής-ψηφιακής.

Τα πεδία  σύνδεσης  με  τα  προγράμματα  σπουδών  των  αντίστοιχων  γνωστικών  αντικειμένων αφορούν τα  μαθήματα: Ιστορία ? Τέχνη ? Αρχαιολογία, Εικαστικά: σχέδιο, ζωγραφική  αναπαράσταση,  Έκθεση ? Έκφραση  Ιδεών, Πολιτική  και  Κοινωνική  Αγωγή. Η διερεύνηση  του θέματος από τους μαθητές περιλαμβάνει  βιβλιογραφική  έρευνα  για  το  Χρυσό  Αιώνα  στην  Αρχαία  Αθήνα και εντοπισμό  εικονογραφικού  υλικού, συλλογή σχεδίων ? ζωγραφικών  και  αρχιτεκτονικών  αναπαραστάσεων,  κατάταξή  του  σε  ομάδες: μνημεία  της  Ακρόπολης  των  Αθηνών  (Παρθενών, Προπύλαια, Ναοί: Απτέρου  Νίκης, κτλ.),επεξεργασία, δηλαδή δημιουργία  θεματικών  ενοτήτων  και  ζωγραφικές  αποδόσεις  των  μελετηθέντων  μνημείων, με παράλληλη επισήμανση του λειτουργικού  τους  ρόλου  στον  Ιερό  Βράχο. Η, δε, υλοποίηση  των δράσεων  και  επισκέψεων του προγράμματος προϋποθέτει περιήγηση στο Νέο  Μουσείο  της  Ακρόπολης: παρατήρηση του  Ψηφιακού  Υλικού  και  περιήγηση  στον  Εικονικό  του  κόσμο.

Υπό τις κατευθύνσεις, λοιπόν, την επίβλεψη και σε συνεργασία με την καθηγήτριά τους των εικαστικών, οι μαθητές και οι μαθήτριές μας στοχεύουν  σε μια δυναμική παρέμβαση, από τη μεριά τους, στο πολιτιστικό γίγνεσθαι του σχολείου μας και της ευρύτερης περιοχής, με την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος εικαστικής και πολιτιστικής εμβάθυνσης. Βασική επιδίωξη του σχολικού καλλιτεχνικού μας εργαστηρίου είναι  η σταδιακή μύηση στο χώρο σπουδών των εικαστικών τεχνών και η δημιουργία πρόσφορων συνθηκών ανάπτυξης της καλλιτεχνικής έκφρασης στους εφήβους μαθητές μας.  Μέσα από ειδικά μελετημένα προγράμματα, προσαρμοσμένα στην ηλικία τους, το εργαστήρι προσφέρει σε παιδιά και εφήβους τη δυνατότητα,  μέσα από ευχάριστη αλλά στοχευμένη, δομημένη παιδαγωγικά και επιστημονικά απασχόληση, να πλησιάσουν την εικαστική δημιουργία, να μάθουν τη γλώσσα της και να χειριστούν διαφορετικά εκφραστικά μέσα, όπως σχέδιο, ζωγραφική, γλυπτική  κ.ά. Με ατομικές και ομαδικές εργασίες και την καθοδήγηση της έμπειρης δασκάλας τους κ. Ντίας Καλλέργη-Γιάκου, καλλιεργούνται, μέσα από τη διαδικασία της τέχνης με δημιουργικότητα, αυτοπειθαρχία και, όπου κρίνεται απαραίτητο, με καλλιτεχνική ελευθερία, αναδεικνύοντας  το ταλέντο στους πιο προικισμένους. Μαθητεύουν στο ζωγραφικό εργαστήρι του 3^ου Γυμνασίου Τρικάλων  παράλληλα με το εκπαιδευτικό-σχολικό τους έργο, τη μελέτη και την επιμέλεια που απαιτείται σε όλα τα μαθήματα, γιατί το εικαστικό μας εργαστήρι έχει να επιδείξει αξιόλογη δραστηριότητα επιμορφωτικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα, όπως αποδεικνύεται και από τις φωτογραφίες που στηρίζουν, συνοδεύουν και εμπλουτίζουν αυτό το κείμενο. Εξάλλου, η εκπαίδευση μέσα από τις τέχνες συμβάλλει στην πραγματοποίηση ολοκληρωμένης μάθησης, δεδομένου ότι, ενώ γίνεται η γνωστική προσέγγιση διαφόρων θεμάτων, ενεργοποιείται ταυτόχρονα η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συναισθηματική έκφραση και η φαντασία.

Στο πλαίσιο των στόχων αυτών, οι μαθητές και μαθήτριες του εργαστηρίου μας  πραγματοποιούν εκπαιδευτικές επισκέψεις σε εκθέσεις  οι οποίες φιλοξενούνται, κατά καιρούς, στην πόλη μας μα και σε άλλες πόλεις, στη διάρκεια εκπαιδευτικών εκδρομών. Ξεναγούνται στις εκθέσεις από τους υπευθύνους των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, συνήθως ιστορικούς της τέχνης & τεχνοκριτικούς ή επιμελητές των εκθέσεων,  και έτσι έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να θαυμάσουν μια σειρά έργων από πρόσφατες ή παλιότερες ενότητες δουλειάς,  τα οποία αποτυπώνουν τη μαγική ποιητική, τις αναζητήσεις και την πάντοτε φρέσκια και νεανική ματιά  ακμαίων και σύγχρονων ή παλαιότερων  δημιουργών. Μέσα από τις αναλυτικές αυτές  παρουσιάσεις  γίνεται  κατανοητό ότι, πράγματι, το έργο τέχνης «χαρίζει»  γνωστική επάρκεια, αναπτύσσει τη φαντασία , ωθεί τη σκέψη  σε πολλαπλές ερμηνείες,  ενδυναμώνει πολιτισμικά και  ευαισθητοποιεί αισθητικά. Εξάλλου, η ενεργοποίηση του στοχασμού αποτελεί θεμέλιο για κάθε θετική δράση των σκεπτόμενων και ενεργών πολιτών, έτσι ώστε να διαχειρίζονται την αλλαγή και να προσαρμόζονται στις νέες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.

Με το πέρας των ξεναγήσεων, οι μαθητές συνήθως  δημιουργούν τα προσωπικά τους έργα,  με βάση έναν συγκεκριμένο πίνακα ζωγραφικής ή με  αφορμή το σύνολο του έργου ενός καλλιτέχνη, με στόχο να αντιληφθούν τη σχέση του λόγου με τις εικαστικές τέχνες. Παράλληλα, όμως, το έργο τέχνης ως αντικείμενο παρατήρησης προάγει το στοχασμό, προσφέρει ευελιξία επιλογών. Διεγείρει κατ? αρχάς τις αισθήσεις, στη συνέχεια ελκύει  την παρατηρητικότητα οριοθετώντας τη, γεγονός που κάνει τον στοχασμό περισσότερο εστιασμένο. Η προσήλωση αυτή μέσα από κατάλληλες διδακτικές προσεγγίσεις, δίνει τη δυνατότητα για βαθιά στοχαστική ενεργοποίηση: ερμηνεία συμβόλων, εντοπισμό μηνυμάτων, ανάκληση εμπειριών, ανάλυση και σύγκριση εννοιών, εύρεση εναλλακτικών προοπτικών. Το ζητούμενο είναι  να προκύψει ένα εικαστικό έργο ή ένα κείμενο ως έκφραση της εντύπωσης ή του συναισθήματος που δημιουργεί ένα έργο τέχνης. Γιατί η αξιοποίηση των τεχνών για μαθησιακούς σκοπούς σήμερα αναπτύσσεται ως μια μορφή εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, η εκπαίδευση μέσα από τις τέχνες συνίσταται στο ότι, ενώ μελετάται ένα μαθησιακό αντικείμενο, παρεμβάλλεται η ανάλυση έργων τέχνης, το περιεχόμενο των οποίων σχετίζεται με αυτό. Εξάλλου, η δημιουργική γραφή στο πλαίσιο του σχολείου στοχεύει στο να κάνει τους μαθητές «μικρούς συγγραφείς»,  δίνοντάς τους ερεθίσματα για έκφραση και δημιουργία. Έτσι, η εσωτερική επικοινωνία ή αλλιώς η ώσμωση μεταξύ  διαφορετικών μορφών τέχνης μπορεί να αποτελέσει πρόσφορο πεδίο πειραματισμού και έκφρασης των δημιουργικών ταλέντων των μαθητών.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι  επισκέψεις  σε εκθέσεις ζωγραφικής είναι  πολύ ενδιαφέρουσες εμπειρίες, από τις οποίες οι μαθητές αποκομίζουν πολλαπλά οφέλη, επιτυγχάνοντας τη μάθηση μέσα από ενεργητικές διαδικασίες, που παράλληλα επιτρέπουν την έκφραση της δημιουργικότητάς τους. Τα νοήματα των έργων ανακαλύπτονται και στη συνέχεια αξιοποιούνται ως εναύσματα προκειμένου να πραγματοποιείται μια περισσότερο εμπλουτισμένη και ανοικτή σε ερμηνείες προσέγγιση των εξεταζόμενων θεμάτων. Τέτοιου είδους εκπαιδευτικές επισκέψεις παρέχουν στους μαθητές τις απαραίτητες δεξιότητες για την ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων, οι οποίες θα ενδυναμώσουν τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη τους, μέσω της επεξεργασίας έργων τέχνης.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, (Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ΄ το Α.Π.Θ.), Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων

Βυζάντιο. Η χαμένη αυτοκρατορία.

Εργασία της μαθήτριας του Β4  Έλλης Φιλίππου στο μάθημα της ιστορίας.

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αμαλία Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός. Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου.

ΕΡΓΑΣΙΑ-ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Εργασία της μαθήτριας του Β4 Ψύχου Δέσποινας στο μάθημα της ιστορίας.

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αμαλία Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια του 3ου Γυμνασίου.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Εργασία του μαθητή του Β4 Τσιλιώνη Κίμωνα στο μάθημα της ιστορίας.

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αμαλία Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου.